Thirtieth Morning – Kết Thúc – Closing – Song ngữ
A Simple and Direct Guide to Buddhist Meditation
Ba Mươi Ngày Thiền Quán – Kim Chỉ Nam Thiền Vipassana
English: Joseph Goldstein.
Việt ngữ: Nguyễn Duy Nhiên – Nhà xuất bản: Sinh Thức.
Compile: Lotus group.
Thirtieth Morning – Kết Thúc – Closing
Bạn không thể nào ở trên đỉnh núi cao mãi mãi.
Rồi bạn cũng phải đi xuống, như vậy tại sao lại phải bận tâm?
You cannot stay on the summit forever. You have to come down again, so why bother in the first place? Just this. What is above knows what is below but what is below does not know what is above. One climbs and one sees; one descends and one sees no longer, but one has seen. There is an art of conducting oneself in the lower region by the memory of what one saw higher up. When one no longer sees, one can at least still know.
Mount Analogue
Bạn không thể nào ở trên đỉnh núi cao mãi mãi. Rồi bạn cũng phải đi xuống, như vậy tại sao lại phải bận tâm? Vì lý do này đây. Ở trên cao ta có thể biết được những gì ở phía dưới, nhưng dưới thấp thì không bao giờ biết được cái gì ở trên cao. Ta leo lên, ta chứng kiến; khi ta leo trở xuống, ta không còn thấy được nữa, nhưng mình đã được thấy. Ðem những gì mình đã thấy được khi còn đang ở trên cao, áp dụng vào cách sống dưới vùng thấp này là cả một nghệ thuật. Khi ta không còn thấy, ít nhất ta vẫn còn biết.
Mount Analogue.
Mindfulness is the greatest protection. Chánh niệm
sẽ là một thành trì bảo vệ ta kiên cố nhất.
The question now is how to integrate intensive meditation practice into one’s everyday life. On one level, the answer is very simple: stay mindful. Even when there are distractions and a lot of input through the sense doors, if there is no clinging, no condemning, no expectations of how things should be, the mind will stay clear and balanced. Mindfulness is the greatest protection.
Câu hỏi bây giờ là làm cách nào để phối hợp sự hành thiền tích cực vào trong đời sống hàng ngày của mình. Trên một bình diện, câu trả lời rất là giản dị: giữ chánh niệm. Mặc dù chung quanh ta có rất nhiều điều làm cho mình phân tâm, những giác quan có trăm ngàn đối tượng xảy đến, nhưng nếu không có sự ưa thích, không có sự ghét bỏ, không có một sự mong mõi nào, thì tâm ta sẽ vẫn giữ được sự an tĩnh và quân bình. Chánh niệm sẽ là một thành trì bảo vệ ta kiên cố nhất.
There are some things which will help maintain the balance and silence of mind. The most important of these is a daily sitting practice. Sitting twice every day for an hour at a time (or longer) will strengthen the concentration and mindfulness that has been cultivated during this month.
Có những chuyện có thể giúp ta duy trì được sự quân bình và an tĩnh trong tâm. Chuyện quan trọng nhất là ngồi thiền thường xuyên mỗi ngày. Ngồi mỗi ngày hai lần trong vòng một tiếng đồng hồ, hay lâu hơn, sẽ duy trì định lực và chánh niệm mà ta đã bỏ công vun trồng trong một tháng này.
Nếu như hành thiền đều đặn thì các cảm xúc tích cực
sẽ trở thành thói quen mà ta có thể áp dụng bất cứ khi nào
cần thiết, dù là ngày hay đêm.
Having just finished an intensive retreat, sitting for one or two hours a day may seem quite easy, but as you resume your daily activities in the world, it will become more difficult to maintain. It will take discipline and effort. Give the sitting practice a high priority in the day, every day; arrange other activities around your meditation rather than trying to squeeze the sitting in between other things. You will begin to experience daily meditation as having a great transforming effect in your life.
Mới vừa theo một khóa thiền tích cực nhiều ngày như vầy, bạn có thể sẽ cảm thấy rằng ngồi một hay hai tiếng mỗi ngày chẳng khó khăn gì, nhưng khi bạn bắt đầu trở về với công việc làm ăn thường xuyên, chuyện ấy sẽ không dễ dàng như bạn nghĩ đâu. Nó đòi hỏi một kỷ luật và sự tinh tấn. Hãy cố gắng giữ cho việc ngồi thiền được ưu tiên nhất trong ngày, mỗi ngày sắp đặt những sinh hoạt khác chung quanh giờ ngồi thiền của bạn thay vì phải ép nó vào giữa hai công việc cần làm nào đó của bạn. Bạn sẽ bắt đầu kinh nghiệm được chuyện ngồi thiền mỗi ngày có một tầm ảnh hưởng rất lớn lên cuộc sống của bạn.
Experiment. The important thing is to maintain the
continuity of your practice. A regular sitting practice
is of inestimable value.
It’s helpful if you can arrange a set time to meditate each day, a time when you won’t be disturbed. If you get in the habit of sitting at a particular time each day, there will be less likelihood of missing regular practice. A good time might be the first thing in the morning when you get up, as a way of setting up mindfulness for the day, and then an hour in the evening, which becomes a time of cooling out and relaxing the mind and body. Or, it could be any other time that’s suitable for you. Experiment. The important thing is to maintain the continuity of your practice. A regular sitting practice is of inestimable value.
Nó giúp bạn rất nhiều, nếu bạn có thể sắp đặt một thời gian nhất định nào đó trong ngày để ngồi thiền, trong khoảng thời gian ấy, bạn không bị quấy rầy. Nếu bạn có được một thói quen ngồi vào một giờ nhất định, bạn sẽ ít có dịp bỏ lỡ hơn. Thời gian tốt nhất là vừa khi mới thức dậy, dùng nó như là một chuẩn bị cho một ngày chánh niệm, và một giờ vào buổi tối, dùng thời gian này như là lúc để làm cho thân tâm ta được nghỉ ngơi, tươi mát trở lại. Hay có thể bất cứ lúc nào thuận tiện cho bạn. Thí nghiệm thử. Ðiều quan trọng là giữ cho sự thực hành của mình được liên tục. Chuyện ngồi thiền đều đặn mỗi ngày có một giá trị vô cùng.
There are other things as well that you can do to integrate the practice into your life. Be mindful of certain activities which are done every day, such as eating. Try to eat one meal a day in silence. It will become a period of developing clear awareness, and will arouse all the tendencies in the mind which were cultivated this month. By repeating the exercise of mindfulness, you draw back the accumulated force of past practice.
Cũng có một số việc khác bạn có thể làm, để phối hợp sự tu tập vào trong đời sống hàng ngày. Hãy có chánh niệm trong một số chuyện làm hàng ngày nào đó của bạn, thí dụ như khi ăn chẳng hạn. Cố gắng ít nhất ăn một buổi cơm trong im lặng mỗi ngày. Nó sẽ trở thành thời gian để ta thực tập ý thức, chánh niệm, và làm sống dậy những khuynh hướng tốt trong tâm mà ta đã vun trồng trong tháng này. Bằng sự thực tập chánh niệm một cách thường xuyên, bạn làm giảm đi những thói quen xấu đã tích tụ lâu ngày.
When walking you need not do the very slow “up, forward,
down,” except when appropriate; you can simply be aware of the
whole body in movement, or of the touch of each step.
In the course of daily activities, we do a lot of walking. Make that a time of meditation. When walking you need not do the very slow “up, forward, down,” except when appropriate; you can simply be aware of the whole body in movement, or of the touch of each step. Once again, experiment.
Trong cuộc sống hàng ngày ta đi bộ rất nhiều. Lợi dụng thời gian này để hành thiền. Khi đi, bạn không cần phải bước thật chậm và niệm “dở, bước, đạp”, chỉ khi nào thuận tiện. Bạn chỉ cần chú ý đến cử động của toàn thân, hay cảm giác đụng chạm của mỗi bước chân. Một lần nữa, hãy thí nghiệm.
In moments of stress or tension during the day, remember the breath. With the eyes open, not making a show of meditation, be with either rising-falling or in-out, even for a few minutes. The mind will become concentrated and tranquil.
Trong ngày, những lúc bị căng thẳng, hay mệt mỏi, hãy nhớ đến hơi thở. Cứ mở mắt, đừng biểu diển là mình đang thiền, chú ý đến sự phồng xẹp của bụng hay là hơi thở ra vào, dù chỉ trong một vài phút. Tâm ta sẽ được trở lại an tĩnh và thư thái.
After some time, you will find that mindfulness begins to follow you around in whatever you are doing. The Dharma is the totality of our lives. It does not mean only sitting or intensive meditation. The Dharma is everything, and we should live in harmony with that understanding.
Sau một thời gian, bạn sẽ thấy rằng chánh niệm bắt đầu có mặt trong bất cứ
chuyện gì mình làm. Giáo pháp là một cuộc sống trọn vẹn. Không phải chỉ có những khi ngồi thiền hay là các khóa tu tập tích cực mới là thực hành giáo pháp. Giáo pháp có mặt trong tất cả và chúng ta phải biết sống hòa hợp với sự hiểu biết đó.
The seeds of wisdom and compassion which have been planted
and cultivated are powerful. They will bear fruit in varied and unexpected way.
The seeds of wisdom and compassion which have been planted and cultivated are powerful. They will bear fruit in varied and unexpected way. At times when you feel most involved, most caught up in the world, there will be moments of strong awareness in which you will see yourself and the melodrama clearly. Be simple and easy. With a silent, peaceful mind, there is a natural unfolding of the Dharma.
Hạt giống trí tuệ và từ bi mà ta đã vun trồng, chứng tỏ có một mãnh lực rất lớn. Chúng sẽ sanh quả trái một cách biến thiên và bất ngờ. Những khi bạn cảm thấy mình đang bị lôi cuốn, vướng víu vào những rối ren của cuộc sống, sẽ có một ý thức chánh niệm tự nhiên khởi lên. Ánh sáng của chánh niệm ấy sẽ giúp cho bạn tự thấy được chính mình và cả tấn tuồng kịch đang xảy ra chung quanh. Hãy giữ sự giản dị và thoải mái. Với một tâm tĩnh lặng và an lạc, giáo pháp sẽ tự nhiên phô bày.
The first of these is remembering the truth of impermanence.
Remember both your own impending death, and the changing nature
of all phenomena in every moment.
There are some recollections which are helpful in our effort to live the Dharma from moment to moment. The first of these is remembering the truth of impermanence. Remember both your own impending death, and the changing nature of all phenomena in every moment. Stay aware of the flow, of the fact that everything is in ceaseless change, and the mind will be poised and balanced in all situations. You’ll find yourself less judging of yourself, and less judging of others, making fewer rigid categorizations of people and situations. You will experience the possibility of living in a more open and empty way, responding spontaneously and creatively to each moment, without carrying around the burden of projections and preconceptions from the past.
Có những điều suy nghiệm có thể giúp ta thêm tinh tấn, cố gắng sống trong giây phút hiện tại. Thứ nhất là suy nghiệm về sự thật vô thường. Hãy nhớ đến cái chết không thể nào tránh khỏi của mình, và tự tánh thay đổi của mọi hiện tượng trong từng giây, từng phút. Giữ ý thức được dòng biến chuyển, được sự thật là mọi vật đều đang ở trong một trạng thái biến đổi không ngừng, và tâm ta sẽ được an ổn và quân bình trong mọi hoàn cảnh. Bạn sẽ bớt đi tánh tự xét đoán mình, và phê bình kẻ khác, không còn có những thành kiến để phân loại người khác và hoàn cảnh chung quanh. Bạn sẽ kinh nghiệm được một lối sống mới, cởi mở và trống không hơn, phản ứng một cách tự nhiên và hiệu quả hơn trong hiện tại mà không cần phải vác theo gánh nặng của thành kiến, khái niệm đem theo từ quá khứ.
The second recollection is that of love and compassion. When you relate to your parents, to your friends, to strangers, remember that on the deepest level there is no “I” and “other,” no “we “and “them”; there is just a oneness, a unity of emptiness. Out of this emptiness emanates loving kindness for all beings. Many painful elements of our relationships to other people fall away as we practice more love and compassion in our lives.
Suy nghiệm thứ hai là về lòng từ bi. Khi bạn đối xử với cha mẹ, bạn bè hay người lạ, hãy nhớ rằng trên một bình diện sâu xa không có “Tôi” và “Anh”, không có “chúng ta” và “Họ”; tất cả chỉ có một, một thực thể trống rỗng. Từ sự trống rỗng này, phát tỏa tình thương đối với mọi loài. Nhiều yếu tố khổ đau trong sự liên hệ, tình cảm của ta đối với những người khác sẽ rơi rụng, khi ta thực tập phát triển lòng từ bi trong cuộc sống của mình.
The Buddha gave an example of how this open gentleness of mind keeps us peaceful and balanced. If you put a spoonful of salt in a glass of water, the taste of all that water will be salty. But if you put the same amount of salt, or even a great deal more in a large pond, the taste will remain unaffected. In just the same way, when the mind is tight and rigid, any abrasive element has a strong and disturbing impact. When the mind is spacious and expansive, even more powerful negativities do not affect it. Lovingkindness is a soft and all-embracing quality which we can make pervasive in our lives.
Suy nghiệm thứ hai là về lòng từ bi. Khi bạn đối xử với cha mẹ, bạn bè hay người lạ, hãy nhớ rằng trên một bình diện sâu xa không có “Tôi” và “Anh”, không có “chúng ta” và “Họ”; tất cả chỉ có một, một thực thể trống rỗng. Từ sự trống rỗng này, phát tỏa tình thương đối với mọi loài. Nhiều yếu tố khổ đau trong sự liên hệ, tình cảm của ta đối với những người khác sẽrơi rụng, khi ta thực tập phát triển lòng từ bi trong cuộc sống của mình.
There is no need to take your stance in the world as
Mr. or Ms. Spiritual, as someone special. Bạn không cần gì
phải tự vổ ngực và xưng mình là ông hay bà “thiền sĩ”,
là một nhân vật quan trọng.
The third recollection is that of humility, or invisibility. There is no need to take your stance in the world as Mr. or Ms. Spiritual, as someone special. As Chuang Tzu wrote:
Sự suy nghiệm thứ ba là đức khiêm tốn, hay là sự vô hình. Bạn không cần gì phải tự vổ ngực và xưng mình là ông hay bà “thiền sĩ”, là một nhân vật quan trọng. Trang tử có viết:
The man in whom Tao
Acts without impediment
Harms no other being
By his actions
Yet he does not know himself
To be “kind,” to be “gentle.”
Thế cho nên bậc chân nhân, làm việc không gây thiệt hại cho ai, mà cũng không ân huệ cho ai. Không động vì lợi mà cũng không coi người canh cửa là hèn. Không vì tiền của mà tranh, cũng không lấy sự nhún nhường làm quý.
The man in whom Tao
Acts without impediment
Does not bother with his own interests
And does not despise
Others who do.
He does not struggle to make money
And does not make a virtue of poverty.
He goes his way
Without relying on others
And does not pride himself
On walking alone.
Công việc không nhờ vả vào ai, mà cũng không lấy việc tự lập làm quý, không khinh kẻ tham lam. Ðức hạnh khác người thế tục, nhưng chẳng chuộng sự khác lạ.
While he does not follow the crowd
He won’t complain of those who do.
Rank and reward
Make no appeal to him;
Disgrace and shame
Do not deter him.
He is not always looking
For right and wrong
Always deciding “Yes” or “No.”
Không hùa theo đám đông mà cũng không khinh người xiểm nịnh. Tước lộc của đời không đủ để khuyến khích, hình phạt chẳng đủ để sỉ nhục. Họ biết phải trái không có chỗ phần được, lợi nhỏ không có chỗ để định được.
The ancients said, therefore:
“The man of Tao
Remains unknown
Perfect virtue
Produces nothing
‘No-Self’
Is ‘True-Self.’
And the greatest man
Is Nobody.”
Cổ nhân có nói: “Người có đạo thì lặng lễ, bậc chí đức thì không mong gì cả, còn người đại nhân thì không có mình: họ đã hợp tất cả làm Một”.
You will discover that the more invisible you are, the simpler and easier your life becomes. Again, from Chuang Tzu:
Bạn sẽ khám phá ra rằng càng vô hình chừng nào, cuộc sống lại càng giản dị và thư thái đến chứng ấy. Một lần nữa, tôi lấy từ Trang Tử:
If a man is crossing a river
And an empty boat collides with his own skiff,
Even though he be a bad-tempered man
He will not become very angry.
But if he sees a man in the boat,
He will shout at him to steer clear.
If the shout is not heard, he will shout again,
And yet again, and begin cursing.
And all because there is somebody in the boat.
Yet if the boat were empty,
He would not be shouting, and not angry.
Một người đi thuyền qua sông. Một chiếc thuyền không người lái từ đâu trôi đến, đụng vào mạn thuyền của ông. Cho dù ông có là người nóng tính đến đâu, ông cũng sẽ không giận. Nhưng nếu ông thấy bên kia thuyền có người, ông sẽ hét lên, bảo người kia bẻ lái. Nếu không nghe, ông lại tiếp tục la hét, chưởi mắng, nóng giận. Tất cả chỉ khác nhau ở chỗ thuyền bên kia có người. Nếu chiếc thuyền là một chiếc thuyền không, thì chắc chắn sẽ không có sự nóng giận, la mắng.
If you can empty your own boat
Crossing the river of the world,
No one will oppose you,
No one will seek to harm you.
Nếu biết đem cái lòng trống không mà đối xử với đời, thì ai mà ngăn trở mình, ai mà lại muốn làm hại mình.
Empty your boat, go through life in an open and empty and loving way, and “no one will oppose you; no one will seek to harm you.”
Hãy làm một chiếc thuyền không, băng qua dòng sống cuộc đời bằng sự cởi mở, trống không và thương yêu, thì “ai mà ngăn trở mình, ai mà lại muốn làm hại mình”.
Empty your boat, go through life in an open and
empty and loving way, and “no one will oppose you; no one
will seek to harm you.”
Many of you have asked how to tell other people about the Dharma. One of the most important qualities to develop in sharing on all levels is to learn very skillfully how to listen, to be sensitive to the situation and to the other person. In that silence of mind, when we are really paying attention, the proper mode of communication becomes apparent. Do not hold on to any particular conceptual expression of the Dharma, or any preconceived way of being. Don’t hold on to anything. Sometimes what is called for is a very ordinary conversation, relating in a simple and easy way. There is a great skill involved in learning how to listen. Be open and accepting of others. Receptivity and emptiness of self makes possible a wide range of understanding and sharing.
Có nhiều người hỏi tôi, làm sao để nói cho người khác nghe về giáo pháp. Một đức tính vô cùng quan trọng trong việc trao đổi ý kiến là phải biết cách lắng nghe, biết thông cảm với hoàn cảnh và với người khác. Bằng một tâm thinh lặng, khi chúng ta thật sự biết chú ý, một phương tiện truyền thông thích hợp sẽ trở thành rõ rệt. Ðừng nắm chặt vào một khái niệm đặc biệt nào của giáo pháp, hay là giữ bất cứ một thiên kiến nào. Ðừng dựa chấp vào một nơi nào. Ðôi khi ta chỉ cần một cuộc đối thoại tầm thường, trao đổi giản dị và thoải mái. Học cách lắngnghe là một nghệ thuật rất cao. Hãy giữ sự cởi mở và chấp nhận kẻ khác. Một thái đô vô ngã và thu nhận có thể đem lại cho ta một tầm hiểu biết và chia xẻ rộng rãi.
The literal meaning of Vipassana is to see things clearly, not only our own mind-body process, although that is basic, but to see everything clearly, other people, relationships, situations. The Way is to live without greed, without hatred, without delusion; to live with awareness, with wakefulness, and equanimity, and with love. We are the truth unfolding, and a one-month retreat, or a lifetime of practice, are just beginnings in the awesome task of true understanding.
Theo đúng nghĩa đen thì danh từ Vipassana có nghĩa là nhìn thấy sự vật một cách rõ ràng, không phải chỉ có tiến trình của thân tâm, mặc dù đây là điều căn bản, mà là thấy mọi sự cho thật sáng suốt, những người chung quanh, mối quan hệ, hoàn cảnh. Ðạo ở đây là sống một cuộc sống không tham, không sân, không si; sống với chánh niệm, với tỉnh thức cùng với một sự an lạc và tình thương. Chúng ta là một chân lý đang phô bày, và một tháng tu học, hay là cả một đời người, chỉ là sự bắt đầu của một nhiệm vụ to tát là: thực hiện sự tự giác.
Great knowledge is all encompassing; small knowledge is limited. Great words are inspiring; small words are chatter … When we are awake, our senses open. We get involved with our activities and our minds are distracted. Sometimes we are hesitant, sometimes underhanded, and sometimes secretive. Little fears cause anxiety, and great fears cause panic. Our words fly off like arrows, as though we knew what was right and wrong. We cling to our own point of view, as though everything depended on it. And yet our opinions have no permanence: like autumn and winter. They gradually pass away. We are caught in the current and cannot return. We are tied up in knots like an old clogged drain; we are getting closer to death with no way to regain our youth. Joy and anger, sorrow and happiness, hope and fear, indecision and strength, humility and willfulness, enthusiasm and insolence, like music sounding from an empty reed, or mushrooms rising from the warm dark earth, continually appear before us day and night. No one knows whence they come. Don’t worry about it! Let them be! How can we understand it all in one day?
Ðại trí thì bao trùm khắp, tiểu trí thì giới hạn. Ðại tự thì khích lệ, tiểu tự thì tầm phào… Khi chúng ta tỉnh thức, các giác quan rộng mở. Ta bị lôi cuốn vào sự sinh hoạt và thân tâm ta phân tán. Ðôi khi ta ngập ngừng, đôi khi ta lén lút, đôi khi ta bí mật. Nỗi sợ nhỏ gây nên sự ưu tư, nỗi sợ lớn gây nên sự kinh hoảng. Lời của ta phóng ra như những mũi tên, như là mình có thể biết đâu là phải, đâu là quấy. Ta bám víu vào quan niệm của mình, như là mọi sự đều tùy thuộc vào đấy. Mà rồi ý kiến của ta cũng không thường hằng: như thu, đông, chúng từ từ qua đi. Chúng ta bị mắc kẹt giữa dòng nước cuốn và không thể đi trở về được. Ta bị cột nút lại như một ống nước cũ bị nghẹt cứng; ta đang đi gần đến cái chết mà không cách nào để thu hồi lại tuổi trẻ của mình. Vui mừng và giận dữ, sầu khổ và hạnh phúc, hy vọng và sợ hãi, bất lực và sức khỏe, khiêm nhường và cương quyết, như những tiếng nhạc trổi lên từ thân rỗng của những ống phi lau, hay những cây nấm mọc lên từ vùng đất ẩm đen, luôn luôn xuất hiện trước mắt ta ngày đêm. Nào ai biết chúng từ đâu đến. Nhưng đừng lo! Cứ để mặc chúng! Làm sao mà ta có thể hiểu được hết tất cả chỉ vỏn vẹn trong một ngày?
Bất cứ ai đạt được thiền chỉ, tâm trí của họ trở nên vắng lặng,
giống như một hồ nước hoàn toàn yên lặng trong suốt vô ngần không
có một gợn sóng lăn tăn làm khuấy động mặt hồ.
*** *** ***
The End – HẾT
*** *** ***
For further information and schedules
of Vipassana meditation retreats
you may contact the
Insight Meditation Society
Barre, Mass. 01005.
Sources:
Tài liệu tham khảo:
- https://theravada.vn/ba-muoi-ngay-thien-quan-loi-mo-dau/
- https://tienvnguyen.net/images/file/lHJ4Mqq01wgQAPRx/30-ngaythienquan.pdf
- https://www.tienvnguyen.net/images/file/8hKjNaq01wgQAKJW/the-experience-of-insight.pdf
- Photo 2: https://www.philipchircop.com/post/79749950028/you-cannot-stay-on-the-summit-forever-you-cannot
- Photo 3: http://www.thejobwindow.com/blog/stay-mindful-keep-things-perspective/
- Photo 4: http://evdhamma.org/index.php/dharma/dharma-lessons/item/1121-thien-la-gi-song-ngu
- Photo 5: http://evdhamma.org/index.php/dharma/dharma-lessons/item/1091-dinh-mac-trong-dao-phat-song-bgu
- Photo 6: https://www.dreamstime.com/photos-images/walking-meditation.html
- Photo 7: http://evdhamma.org/index.php/dharma/dharma-lessons/item/172-11-tam-thuc-song-ngu
- Photo 8: http://evdhamma.org/index.php/sutras-books/30ngay-tapthien-minhsat/item/1262-fifteenthafternoon-sucuongquyet-nuavoi-song-ngu
- Photo 9: http://evdhamma.org/index.php/dharma/dharma-lessons/item/1121-thien-la-gi-song-ngu
- Photo 10: http://evdhamma.org/index.php/documents/undefilement/item/825-undefilement-songngu
- Photo 11: https://www.facebook.com/sufi.zen/posts/d41d8cd9/1155185931336893/
- Photo 12: http://evdhamma.org/index.php/dharma/dharma-lessons/item/1121-thien-la-gi-song-ngu
- Photo 13: https://thuvienhoasen.org/a30675/thien-chi-va-thien-quan