Chương 03 – Phẩm Thí Dụ – Simile and Parable – Song ngữ

English: Burton Watson

Việt ngữ: Tỳ Kheo Thích Trí Tịnh

Compile: Lotus group

 

At that time Shariputra’s mind danced with joy. Then he immediately stood up, pressed his palms together, gazed up in reverence at the face of the Honored-One, and said to the Buddha, “Just now, when I heard from the World-Honored One, this voice of the Law, my mind seemed to dance and I gained what I had never had before. Why do I say this? Because in the past when I heard a Law of this kind from the Buddha and saw how the bodhisattvas received prophecies that in time they would attain Buddhahood, I and the others felt that we had no part in the affair. We were deeply grieved to think we would never gain the immeasurable insight of the Thus Come One.

1. Lúc bấy giờ ngài Xá-Lợi-Phất hớn hở vui mừng, liền đứng dậy chấp tay chiêm ngưỡng dung nhan của đức Phật mà bạch Phật rằng: Nay con theo đức Thế-Tôn nghe được tiếng pháp này, trong lòng hớn hở được điều chưa từng có. Vì sao? Con xưa theo Phật nghe pháp như thế này, thấy các vị Bồ-Tát được thọ ký thành Phật mà chúng con chẳng được dự việc đó tự rất cảm thương mất vô lượng tri kiến của Như-Lai.

 

“World-Honored One, I have constantly lived in the mountain forest or alone under the trees, sometimes sitting, sometimes walking around, and always I have thought to myself, since I and the others all alike have entered into the nature of the Law, why does the Thus Come One use the Law of the Lesser Vehicle to bring us salvation?

Thế-Tôn! Con thường khi một mình ở dưới cây trong núi rừng, hoặc ngồi hoặc đi kinh hành, hằng nghĩ như vậy: Chúng ta đồng vào pháp tánh, tại sao đức Như-Lai lại dùng pháp tiểu thừa mà tế độ cho?

 

“But the fault is ours, not that of the World-Honored One. Why do I say this? If he had been willing to wait until the true means for attaining anuttara-samyak-sambodhi was preached, then we would surely have obtained release through the Great Vehicle. But we failed to understand that the Buddha was employing expedient means and preaching what was appropriate to the circumstances. So when we first heard the Law of the Buddha, we immediately believed and accepted it, supposing that we had gained understanding.

Đó là lỗi của chúng con chớ chẳng phải là Thế-Tôn vậy. Vì sao? Nếu chúng con chờ Phật nói pháp sở nhân thành đạo vô-thượng chánh-đẳng chánh-giác thời chắc do pháp Đại-thừa mà được độ thoát. Song chúng con chẳng hiểu Phật phương tiện theo cơ nghi mà nói pháp, vừa mới nghe Phật nói pháp vội tin nhận suy gẫm để chứng lấy.

 

“World-Honored One, for a long time now, all day and throughout the night, I have repeatedly taxed myself with this thought. But now I have heard from the Buddha what I had never heard before, a Law never known in the past, and it has ended all my doubts and regrets. My body and mind are at ease and I have gained a wonderful feeling of peace and security. Today at last I understand that truly I am the Buddha’s son, born from the Buddha’s mouth, born through conversion to the Law, gaining my share of the Buddha’s Law!”

Thế-Tôn! Con từ xưa đến nay trọn ngày luôn đêm hằng tự trách mình, mà nay được từ Phật nghe pháp chưa từng có, trước khi hề nghe, dứt các lòng nghi hối, thân ý thơ thới rất được an ổn. Ngày nay mới biết mình thật là Phật tử, từ miệng Phật sanh ra, từ pháp hóa sanh, được pháp phần của Phật.

 

At that time Shariputra, wishing to state his meaning once more, spoke in verse form, saying:

Khi ấy, Ngài Xá-Lợi-Phất muốn tuyên lại nghĩa trên mà nói kệ rằng:

 

When I heard the sound of this Law,
I gained what I had never had before.
My mind was filled with great joy,
I was released from all bonds of the net of doubt.
From past times I have received the Buddha’s teachings
and have not been denied the Great Vehicle.
The Buddha’s sound is very rarely heard,
but it can free living beings from distress.
Already I have put an end to outflows,
and hearing this, am freed from care and distress.
I lived in the mountain valleys
or under the forest trees,
sometimes sitting, sometimes walking around,
and constantly I thought of this matter–
how severely I taxed myself!

“Why have I been deceived?” I said.
“I and the others are sons of the Buddha too,
all alike have entered the Law that is without outflows,
yet in times to come we will never be able
to expound the unsurpassed way.
The golden body, the thirty-two features,
the ten powers, the various emancipations–
though all alike share a single Law,
these we will never attain!
The eighty types of wonderful characteristics,
the eighteen unshared properties–
merits such as these
are all lost to us!”

2. Con nghe tiếng pháp này
   Được điều chưa từng có
   Lòng rất đổi vui mừng
   Lưới nghi đều đã trừ,
   Xưa nay nhờ Phật dạy
   Chẳng mất nơi Đại-thừa.
   Tiếng Phật rất ít có
   Hay trừ khổ chúng sanh
   Con đã được lậu tận (1)
   Nghe cũng trừ lo khổ.
   Con ở nơi hang núi
   Hoặc dưới cụm cây rừng
   Hoặc ngồi hoặc kinh hành
   Thường suy nghĩ việc này,
   Thôi ôi! Rất tự trách
   Sao lại tự khi mình
   Chúng ta cũng Phật tử
   Đồng vào pháp vô lậu
   Chẳng được ở vị lai
   Nói pháp vô thượng đạo,
   Sắc vàng, băm hai tướng (2)
   Mười lực (3) các giải thoát.
   Đồng chung trong một pháp
   Mà chẳng được việc đây
   Tám mươi tướng tốt đẹp
   Mười tám pháp bất cộng (4)
   Các công đức như thế
   Mà ta đều đã mất

When I was walking around alone,
I saw the Buddha among the great assembly,
his fame filling the ten directions,
bringing benefit far and wide to living beings,
and I thought to myself, I am deprived of such benefits!
How greatly have I been deceived!
Constantly, day and night,
whenever I pondered over this,
I wanted to ask the World-Honored One
whether I had indeed been deprived or not.
Constantly, when I saw the World-Honored One
praising the bodhisattvas,
then day and night
I would mull this matter over.

3. Lúc con kinh hành riêng
   Thấy Phật ở trong chúng
   Danh đồn khắp mười phương
   Rộng lợi ích chúng sanh
   Tự nghĩ mất lợi này
   Chính con tự khi dối
   Con thường trong ngày đêm
   Hằng suy nghĩ việc đó
   Muốn đem hỏi Thế-Tôn?
   Là mất hay không mất?
   Con thường thấy Thế-Tôn
   Khen ngợi các Bồ-Tát (5)
   Vì thế nên ngày đêm
   Suy lường việc như vậy

But now as I listen to the voice of the Buddha,
I see he preaches the Law in accordance with what
is appropriate,
using this hard-to-conceive doctrine of no outflows
to lead people to the place of practice.
Formerly I was attached to erroneous views,
acting as teacher to the Brahmans.
But the World-Honored One, knowing what was in my mind,
rooted out my errors and preached nirvana.
I was freed of all my errors
and gained understanding of the Law of emptiness.
4. Nay nghe tiếng Phật nói
Theo cơ nghi dạy Pháp
Vô lậu khó nghĩ bàn
Khiến chúng đến đạo tràng.
Con xưa chấp tà kiến
Làm thầy các Phạm-chí (6)
Thế-Tôn rõ tâm con
Trừ tà nói Niết-bàn.
Con trừ hết tà kiến
Được chứng nơi pháp không

At that time my mind told me
I had reached the stage of extinction,
but now I realize
that was not true extinction.
If the time should come when I can become a Buddha,
then I will possess all the thirty-two features
and heavenly and human beings, the many yakshas,
dragons, spirits and others will hold me in reverence.
When that time comes, then I can say
that at last all has been wiped out without residue.
In the midst of the great assembly, the Buddha
declared that I will become a Buddha.
When I heard the sound of the this Law
my doubts and regrets were all wiped away.

Bấy giờ lòng tự bảo
Được đến nơi diệt độ
Mà nay mới tự biết
Chẳng phải thực diệt độ.
Nếu lúc được thành Phật
Đủ ba mươi hai tướng
Trời, người, chúng, Dạ-xoa
Rồng, thần đều cung kính
Bấy giờ mới được nói
Dứt hẳn hết không thừa
Phật ở trong đại chúng
Nói con sẽ thành Phật
Nghe tiếng pháp như vậy
Lòng nghi hối đã trừ.

At first, when I heard the Buddha’s preaching,
there was great astonishment and doubt in my mind.
Is this not a devil pretending to be the Buddha,
trying to vex and confuse my mind? I thought.
But the Buddha employed various causes,
similes, and parables, expounding eloquently.
His mind was peaceful as the sea,
and as I listened, I was freed from the net of doubt.
The Buddha said that in past ages
the countless Buddhas who have passed into extinction
rested and abided in the midst of expedient means,
and all likewise preached this Law.
The Buddhas of the present and future,
whose numbers are beyond calculation,
they too will use expedient means
in expounding this same Law.
Thus the present World-Honored One,
being born and later leaving his family,
attaining the way and turning the wheel of the Law,
likewise employs expedient means in preaching.
The World-Honored One preaches the true way.
Papiyas would not do that.
Therefore I know for certain
this is not a devil pretending to be the Buddha.
But because I fell into the net of doubt
I supposed this to be the devil’s work.
Now I hear the Buddha’s soft and gentle sound,
profound, far-reaching, very subtle and wonderful,
expounding and discoursing on the pure Law,
and my mind is filled with great joy.
My doubts and regrets are forever ended,
I will rest and abide in true wisdom.
I am certain I will become a Buddha,
to be revered by heavenly and human beings,
turning the wheel of the unsurpassed Law
and teaching and converting the bodhisattvas.

5. Khi mới nghe Phật nói
   Trong lòng rất sợ nghi
   Phải chăng ma giả Phật
   Não loạn lòng ta ư?
   Phật dùng các món duyên
   Thí dụ khéo nói phô,
   Lòng kia an như biển
   Con nghe, lưới nghi dứt.
   Phật nói thuở quá khứ
   Vô lượng Phật diệt độ
   An trụ trong phương tiện
   Cũng đều nói pháp đó.
   Phật hiện tại, vị lai.
   Số nhiều cũng vô lượng
   Cũng dùng các phương tiện
   Diễn nói pháp như thế.
   Như Thế-Tôn ngày nay
   Từ sanh đến xuất gia
   Được đạo Chuyển-pháp-luân
   Cũng dùng phương tiện nói
   Thế-Tôn nói đạo thật
   Ba tuần (7) không nói được
   Vì thế con định biết
   Không phải ma giả Phật
   Con sa vào lưới nghi
   Cho là ma làm ra.
   Nghe tiếng Phật êm dịu
   Sâu xa rất nhiệm mầu
   Nói suốt pháp thanh tịnh
   Tâm con rất vui mừng.
   Nghi hối đã hết hẳn
   An trụ trong thật trí
   Con quyết sẽ thành Phật
   Được trời, người cung kính
   Chuyển pháp-luân vô thượng
   Giáo hóa các Bồ-Tát.

 

At that time the Buddha said to Shariputra, “Now, in the midst of this great assembly of heavenly and human beings, shramanas, Brahmans and so forth, I say this. In the past, under twenty thousand million Buddhas, for the sake of the unsurpassed way I have constantly taught and converted you. And you throughout the long night followed me and accepted my instruction.. Now , because I want to make you recall to mind the way that you originally vowed to follow, for the sake of the voice-hearers I am preaching this Great Vehicle sutra called the Lotus of the Wonderful Law, a Law to instruct the bodhisattvas, one that is guarded and kept in mind by the Buddhas.

6. Lúc bấy giờ, đức Phật bảo ngài Xá-Lợi-Phất: “Ta nay ở trong hàng trời, người, Sa-môn, Bà-la-môn mà nói. Ta xưa từng ở nơi hai muôn ức Phật vì đạo vô thượng nên thường giáo hóa ông, ông cũng lâu dài theo ta thọï học, ta dùng phương tiện dẫn dắt ông sanh vào trong pháp ta”. Xá-Lợi-Phất! Ta thuở xưa dạy ông chí nguyện Phật đạo, ông nay đều quên mà bèn tự nói đã được diệt độ. Ta nay lại muốn khiến ông nghĩ nhớ bản nguyện cùng đạo đã làm, mà vì các Thanh-văn nói kinh Đại-thừa tên là: “Diệu- Pháp Liên- Hoa” là pháp giáo hoá Bồ-Tát được chư Phật hộ niệm.

 

“Shariputra, in ages to come, after a countless, boundless inconceivable number of kalpas have passed, you will make offerings to some thousands, ten thousands millions of Buddhas, and will honor and uphold the correct Law. You will fulfill every aspect of the way of the bodhisattva and will be able to become a Buddha with the name Flower Glow Thus Come One, worthy of offerings, of right and universal knowledge, perfect clarity and conduct, well gone, understanding the world, unexcelled worthy, trainer of people, teacher of heavenly and human beings, Buddha, World-Honored One.

7. Xá-Lợi-Phất! Ông đến đời vị lai, quá vô lượng vô biên bất-khả tư-nghì kiếp, cúng dường bao nhiêu nghìn muôn ức Phật, phụng trì chánh pháp đầy đủ đạo tu hành của Bồ-Tát, sẽ thành Phật hiệu là Hoa-Quang Như-Lai, Ứng-cúng, Chánh-biến-tri, Minh-hạnh-túc, Thiện-thệ, Thế-gian-giải, Vô-thượng-sĩ, Điều-ngự trượng-phu, Thiên-nhân-sư, Phật Thế-Tôn.

 

“Your realm will be called Free from Stain, the land will be level and smooth, pure and beautifully adorned, peaceful, bountiful and happy. Heavenly and human beings will flourish there. The ground will be of lapis lazuli, roads will crisscross it in eight directions, and ropes of gold will mark their boundaries. Beside each road will grow rows of seven-jeweled trees which will constantly flower and bear fruit. And this Flower Glow Thus Come One will employ the three vehicles to teach and convert living beings.

Nước tên: Ly-Cấu, cõi đó bằng thẳng thanh tịnh đẹp đẽ an ổn giàu vui, trời người đông đảo. Lưu ly làm đất, có tám đường giao thông, dây bằng vàng ròng để giăng bên đường, mé đường đều có hàng cây bằng bảy báu, thường có hoa trái. Đức Hoa-Quang Như-Lai cũng dùng ba thừa giáo hóa chúng sanh.

 

“Shariputra, when this Buddha appears, although it will not be an evil age, because of his original vow he will preach the Law through the three vehicles. His kalpa will be called Great Treasure Adornment. Why will it be called Great Treasure Adornment? Because in that land bodhisattvas will be looked on as a great treasure. Those bodhisattvas will be countless, boundless, inconceivable in number, beyond the reach of reckoning or of simile and parable. Without the power of Buddha wisdom, one cannot understand how many.. Whenever these bodhisattvas wish to walk anywhere, jeweled flowers will uphold their feet.

Xá-Lợi-Phất! Lúc đức Phật ra đời dầu không phải là đời ác mà bởi bản nguyện nên nói pháp ba thừa. Kiếp đó tên là “Đại-Bảo-Trang-Nghiêm”. Vì sao gọi là “Đại-Bảo-Trang-Nghiêm”? Vì trong cõi đó dùng Bồ-Tát làm “Đại-Bảo” vậy. Các Bồ-Tát trong số đông vô lượng vô biên bất-khả tư-nghì, tính kể hay thí dụ đều không đến được, chẳng phải sức trí huệ của Phật không ai có thể biết được. Khi muốn đi thì có hoa đỡ chân.

 

‘These bodhisattvas will not have just conceived the desire for enlightenment, but all will have spent a long time planting the roots of virtue. Under countless hundreds, thousands, tens of thousands, millions of Buddhas they will have carried out Brahma practices in a flawless manner, and will have been perpetually praised by the Buddhas. Constantly they will have cultivated Buddha wisdom, acquiring great transcendental powers and thoroughly understanding the gateways to all the doctrines. They will be upright in character, without duplicity, firm in intent and thought. Bodhisattvas such as this will abound in that land.

Các vị Bồ-Tát đó không phải hàng mới phát tâm, đều đã trồng cội từ lâu. Ở nơi vô lượng trăm nghìn muôn ức đức Phật, tịnh tu phạm hạnh hằng được các Phật khen. Thường tu trí huệ của Phật đủ sức thần thông lớn, khéo biết tất cả các pháp môn, ngay thật không dối, chí niệm bền vững bậc Bồ-Tát như thế, khắp đầy nước đó.

 

“Shariputra, the life span of the Buddha Flower Glow will be twelve small kalpas, not counting the times when he is still a prince and before he becomes a Buddha. The people of his land will have a life span of eight small kalpas. When Flower Glow Thus Come One has lived for twelve small kalpas, he will prophesy that the bodhisattva Firm Full will attain anuttara-samyak-sambodhi. He will announce to the monks, ‘This bodhisattva Firm Full will be the next to become a Buddha. He will be named Flower feet Safely Walking, tathagata, arhat, samyak-sambuddha. His Buddha land will be like mine.’

Xá-Lợi-Phất! Đức Phật Hoa-Quang thọï mười hai tiểu kiếp, trừ còn làm vương tử chưa thành Phật. Nhân dân nước đó thọ tám tiểu kiếp. Đức Hoa-Quang Như-Lai quá mười hai tiểu kiếp thọ ký vô-thượng chánh-đẳng chánh-giác cho Kiên-Mãn Bồ-Tát mà bảo các Tỳ-kheo: Ông Kiên-mãn Bồ-Tát này kế đây sẽ thành Phật hiệu là Hoa-Túc An-Hành Như-Lai, Ứng-cúng, Chánh-biến-tri, cõi nước của đức Phật đó cũng lại như đây.

 

“Shariputra, after the Buddha Flower Glow has passed into extinction, the era of the Correct Law will last for thirty-two small kalpas, and the era of the Counterfeit Law will last for another thirty-two small kalpas.”

Xá-Lợi-Phất! Sau khi Phật Hoa-Quang đó diệt độ, chánh pháp trụ lại trong đời ba mươi hai tiểu kiếp, tượng pháp trụ đời cũng ba mươi hai tiểu kiếp.

 

At that time the World-Honored One, wishing to state his meaning once more, spoke in verse form, saying:

Lúc ấy, đức Thế-Tôn muốn tuyên lại nghĩa trên mà nói kệ rằng:

 

Shariputra, in ages to come
you will become a Buddha, of universal wisdom, venerable,
bearing the name Flower Glow,
and you will save countless multitudes.
You will make offerings to numberless Buddhas,
be endowed with all the Bodhisattva practices,
the ten powers and other blessings,
and will realize the unsurpassed way.
After countless kalpas have passed,
your kalpa will be named Great Treasure Adornment.
Your world will be called Free from Stain,
pure, without flaw or defilement.
Its land will be made of lapis lazuli,
its roads bounded by ropes of gold,
and seven-jeweled trees in a jumble of colors
will constantly bear blossoms and fruit.
The bodhisattvas of that realm
will always be firm in intent and thought.
Transcendental powers and paramitas–
each will be endowed with all of these,
and under numberless Buddhas
they will diligently study the bodhisattva way.
Thus these great men
will be converted by the Buddha Flower Glow.
When that Buddha was still a prince,
he gave up his country, abandoned worldly glory,
and in his final incarnation
left his family and attained the Buddha way.
Flower Glow Buddha will continue in the world
for a life span of twelve small kalpas.
The numerous people of his land
will have a life span of eight small kalpas.
After that Buddha has passed into extinction,
the Correct Law will endure in the world
for thirty-two small kalpas,
saving living beings far and wide.
When the correct law has passed away,
the Counterfeit Law will endure for thirty-two kalpas.
The Buddha’s relics will circulate widely;
heavenly and human beings everywhere will make offerings to them.
The actions of Flower Glow Buddha
will all be as I have said.
This most saintly and venerable of two-legged beings
will be foremost and without peer.
And he will be none other than you–
you should rejoice and count yourself fortunate!

8. Xá-Lợi-Phất đời sau
   Thành đấng Phật trí khắp
   Hiệu rằng: Phật Hoa-Quang
   Sẽ độ vô lượng chúng.
   Cúng dường vô số Phật
   Đầy đủ hạnh Bồ-Tát
   Các công đức thập lực
   Chứng được đạo vô thượng
   Quá vô lượng kiếp rồi
   Kiếp tên Đại-Bảo-Nghiêm
   Cõi nước tên Ly-Cấu
   Trong sạch không vết nhơ
   Dùng lưu ly làm đất
   Dây vàng giăng đường sá
   Cây bảy báu sắc đẹp
   Thường có hoa cùng trái
   Bồ-Tát trong cõi đó
   Chí niệm thường bền vững
   Thần thông ba-la-mật
   Đều đã trọn đầy đủ
   Nơi vô số đức Phật
   Khéo học đạo Bồ-Tát
   Những Đại-sĩ như thế
   Phật Hoa-Quang hóa độ.
   Lúc Phật làm vương tử
   Rời nước bỏ vinh hoa
   Nơi thân cuối rốt sau
   Xuất gia thành Phật đạo
   Phật Hoa-Quang trụ thế
   Thọ mười hai tiểu kiếp
   Chúng nhân dân nước đó
   Sống lâu tám tiểu kiếp
   Sau khi Phật diệt độ
   Chánh pháp trụ ở đời
   Ba mươi hai tiểu kiếp
   Rộng độ các chúng sanh
   Chánh pháp diệt hết rồi
   Tượng pháp cũng băm hai
   Xá-lợi rộng truyền khắp
   Trời, người, khắp cúng dường
   Phật Hoa-Quang chỗ làm
   Việc đó đều như thế.
   Đấng Lưỡng-Túc-Tôn kia
   Rất hơn không ai bằng
   Phật tức là thân ông
   Nên phải tự vui mừng.

 

At that time, when the four kinds of believers, namely, monks, nuns, laymen and laywomen, and the heavenly beings, dragons, yakshas, gandharvas, asuras, garudas, kimnaras, mahoragas, and others in the great assembly saw how Shariputra received from the Buddha this prophecy that he would attain anuttara-samyak-sambodhi, their hearts were filled with great joy and danced without end. Each one removed the upper robe that he or she was wearing and presented it an offering to the Buddha.

9. Bấy giờ bốn bộ chúng: Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, Cận-sự-nam, Cận-sự-nữ và cả đại-chúng: trời, rồng, Dạ-xoa, Càn-thát-bà, A-tu-la, Ca-lâu-la, Khẩn-na-la, Ma-hầu-la-dà, v.v… thấy Xá-Lợi-Phất ở trước Phật lãnh lấy lời dự ghi sẽ thành vô-thượng chánh-đẳng chánh-giác, lòng rất vui mừng hớn hở vô lượng. Mỗi người đều cởi y trên của mình đang đắp để cúng dường Phật.

 

Shakra Devanam Indra, King Brahma, and the countless sons of gods likewise took their wonderful heavenly robes, heavenly mandarava flowers and great mandarava flowers and offered them to the Buddha. The heavenly robes they had scattered remained suspended in the air and turned round and round of themselves. Heavenly beings made music, a hundred, a thousand, ten thousand varieties, all at the same time in the midst of the air, raining down quantities of heavenly flowers and speaking these words: “In the past at Varanasi the Buddha first turned the wheel of the Law. Now he turns the wheel again, the wheel of the unsurpassed, the greatest Law of all!”

Thích-Đề Hoàn-Nhơn cùng Phạm-Thiên-Vương v.v… và vô số thiên tử cũng đem y đẹp của trời, hoa trời Mạn-đà-la, Ma-ha Mạn-đà-la v.v… cúng dường nơi Phật. Y trời tung lên liền trụ giữa hư không mà tự xoay chuyển. Các kỹ nhạc trời trăm nghìn muôn thứ ở giữa hư không đồng thời đều trổi. Rưới các thứ hoa trời mà nói lời rằng: “Đức Phật xưa ở thành Ba-La-Nại, ban đầu chuyển-pháp-luân rất lớn vô thượng”.

 

At that time the sons of gods, wishing to state their meaning once more, spoke in verse form, saying:

Lúc đó các Thiên tử muốn tuyên lại nghĩa trên mà nói kệ rằng:

 

In the past at Varanasi
you turned the wheel of the Law of the four noble truths,
making distinctions, preaching that all things
are born and become extinct, bing made up of the
five components.
Now you turn the wheel of the most wonderful,
the unsurpassed great Law.
This Law is very profound and abstruse;
there are few who can believe it.
Since times past often we have heard
the World-Honored One’s preaching,
but we have never heard this kind of profound, wonderful and superior Law.
Since the World-Honored One preaches this Law,
we all welcome it with joy.
Shariputra with his great wisdom
has now received this venerable prophecy.
We too in the same way
will surely be able to attain Buddhahood,
throughout all the many worlds
the most venerable, the unsurpassed goal.
The Buddha way is difficult to fathom,
but you will preach with expedient means,
according to what is appropriate.
The meritorious deeds we have done
in this existence or past existences,
and the blessings gained from seeing the Buddha–
all these we will apply to the Buddha way.

10. Xưa ở thành Ba-Nại
    Chuyển pháp-luân Tứ- Đế
    Phân biệt nói các pháp
    Sanh diệt của năm nhóm (8)
    Nay lại chuyển-pháp-luân
    Rất lớn diệu vô thượng,
    Pháp đó rất sâu mầu
    Ít có người tin được.
    Chúng ta từ xưa lại
    Thường nghe Thế-Tôn nói
    Chưa từng nghe thượng pháp
    Thâm diệu như thế này,
    Thế-Tôn nói pháp đó
    Chúng ta đều tùy hỷ,
    Đại trí Xá-Lợi-Phất
    Nay được lãnh Phật ký
    Chúng ta cũng như vậy
    Quyết sẽ được thành Phật,
    Trong tất cả thế gian
    Rất tôn không còn trên
    Phật đạo chẳng thể bàn
    Phương tiện tùy nghi nói
    Ta bao nhiêu nghiệp phước
    Đời nay hoặc quá khứ
    Và công đức thấy Phật.
    Trọn hồi hướng Phật đạo.

 

At that time Shariputra said to the Buddha: “World-Honored One, now I have no mere doubts or regrets. In person I have received from the Buddha this prophecy that I will attain anuttara-samyak-sambodhi. These twelve hundred persons here whose minds are free — in the past they remained at the level of learning, and the Buddha constantly taught and converted them, saying, ‘My Law can free you from birth, old age, sickness and death and enable you at last to achieve nirvana.’ These persons, some of whom were still learning and some who had completed their learning, each believed that, because he had shed his views of ‘self,’ and also his views of ‘existing’ and ‘not existing,’ he had attained nirvana. But now from the World-Honored One they hear what they had never heard before, and all have fallen into doubt and perplexity.

“Very well, World-Honored One. I beg that for the sake of the four kinds of believers you will explain the causes and conditions and make it possible for them to shed their doubts and regrets.”

11. Bấy giờ, Xá-Lợi-Phất bạch rằng: “Thế-Tôn ! con nay không còn nghi hối, tự mình ở trước Phật được thọï ký thành vô-thượng chánh-đẳng chánh-giác. Các vị tâm tự tại một nghìn hai trăm đây, lúc xưa ở bậc hữu-học, Phật thường dạy rằng : “Pháp của ta hay lìa sanh, già, bệnh, chết rốt ráo Niết-bàn”. Các vị hữu-học vô-học đây cũng đều đã tự rời chấp ngã cùng chấp có, chấp không v.v… nói là được Niết-bàn, mà nay ở trước đức Thế-Tôn nghe chỗ chưa từng nghe, đều sa vào nghi lầm. Hay thay Thế-Tôn! Xin Phật vì bốn chúng nói nhân duyên đó, khiến lìa lòng nghi hối.”

 

At that time the Buddha said so Shariputra, “Did I not tell you earlier that when the Buddhas, the World-Honored Ones, cite various causes and conditions and use similes, parables, and other expressions, employing expedient means to preach the Law, it is all for the sake of anuttara-samyak-sambodhi? Whatever is preached is all for the sake of converting the bodhisattvas. “Moreover, Shariputra, I too will now make use of similes and parables to further clarify this doctrine. For through similes and parables those who are wise can obtain understanding.

12. Khi ấy, Phật bảo ngài Xá-Lợi-Phất: Ta trước đâu không nói rằng: “Các Phật Thế-Tôn dùng các món nhân duyên lời lẽ thí dụ phương tiện mà nói pháp đều là vô-thượng chánh-đẳng chánh-giác ư? Các điều nói đó đều vì dạy Bồ-Tát vậy. Nhưng Xá-Lợi-Phất! Nay ta sẽ dùng một thí dụ để chỉ rõ lại nghĩa đó, những người có trí do thí dụ mà được hiểu.”

 

“Shariputra, suppose that in a certain town in a certain country there was a very rich man. He was far along in years and his wealth was beyond measure. He had many fields, houses and menservants. His own house was big and rambling, but it had only one gate. A great many people–a hundred, two hundred, perhaps as many as five hundred–lived in the house. The halls and rooms were old and decaying, the walls crumbling, the pillars rotten at their base, and the beams and rafters crooked and aslant. At that time a fire suddenly broke out on all sides, spreading through the rooms of the house.

13. Xá-Lợi-Phất! Như trong quốc ấp, tụ lạc có vị đại Trưởng-giả tuổi đã già suy, của giàu vô lượng, có nhiều nhà ruộng và các tôi tớ. Nhà ông rộng lớn mà chỉ có một cửa để ra vào, người ở trong đó rất đông; hoặc một trăm, hai trăm cho đến năm trăm người, lầu gác đã mục, vách phên sụp đổ, chân cột hư nát, trính xiêng xiêu ngã, bốn phía đồng một lúc, lửa bỗng nổi lên đốt cháy nhà cửa.

 

The sons of the rich man, ten, twenty perhaps thirty, were inside the house. When the rich man saw the huge flames leaping up on every side, he was greatly alarmed and fearful and thought to himself, I can escape to safety through the flaming gate, but my sons are inside the burning house enjoying themselves and playing games, unaware, unknowing, without alarm or fear. The fire is closing in on them, suffering and pain threaten them, yet their minds have no sense of loathing or peril and they do not think of trying to escape!

14. Các người con của Trưởng-giả hoặc mười người, hoặc hai mươi người, hoặc đến ba mươi người ở trong nhà đó. Trưởng-giả thấy lửa từ bốn phía nhà cháy lên, liền rất sợ sệt mà nghĩ rằng: Ta dầu có thể ở nơi cửa của nhà cháy này, ra ngoài rất an ổn, song các con ở trong nhà lửa ưa vui chơi giỡn không hay biết, không sợ sệt, lửa đến đốt thân rất đau khổ lắm, mà lòng chẳng nhàm lo, không có ý cầu ra khỏi.

 

“Shariputra, this rich man thought to himself, I have strength in my body and arms. I can wrap them in a robe or place them on a bench and carry them out of the house. And then again he thought, this house has only one gate, and moreover it is narrow and small.

My sons are very young, they have no understanding, and they love their games, being so engrossed in them that they are likely to be burned in the fire. I must explain to them why I am fearful and alarmed.

Xá-Lợi-Phất! Ông Trưởng-giả đó lại nghĩ: thân và tay của ta có sức mạnh, nên dùng vạt áo hoặc dùng ghe đẳng từ trong nhà mà ra ngoài. Ông lại nghĩ: Nhà này chỉ có một cái cửa mà lại hẹp nhỏ, các con thơ bé chưa hiểu, mê đắm chơi giỡn hoặc vấp ngã bị lửa đốt cháy, ta nên vì chúng nó mà nói những việc đáng sợ.

 

The house is already in flames and I must get them out quickly and not let them be burned up in the fire! “Having thought in this way, he followed his plan and called to all his sons, saying, ‘You must come out at once!” But though the father was moved by pity and gave good words of instruction, the sons were absorbed in their games and unwilling to heed them. They had no alarm, no fright, and in the end no mind to leave the house. Moreover, they did not understand what the fire was, what the house was, what the danger was. They merely raced about this way and that in play and looked at their father without heeding him.

Nhà này đã bị cháy phải mau ra liền, chớ để bị lửa đốt hại. Nghĩ như thế theo chỗ đã nghĩ đó mà bảo các con: “Các con mau ra!” Cha dầu thương xót khéo nói để dụ dỗ, mà các người con ưa vui chơi chẳng khứng tin chịu, chẳng sợ sệt, trọn không có lòng muốn ra, lại cũng chẳng hiểu gì là lửa? gì là nhà? thế nào là hại? Chỉ cứ đông tây chạy giỡn nhìn cha mà thôi.

 

“At that time the rich man had this thought: the house is already in flames from this huge fire. If I and my sons do not get out at once, we are certain to be burned. I must now invent some expedient means that will make it possible for the children to escape harm.

15. Bấy giờ, Trưởng-giả liền nghĩ nhà này đã bị lửa lớn đốt cháy, ta cùng các con nếu không ra liền chắc sẽ bị cháy, ta nay nên bày chước phương tiện khiến cho các con được khỏi nạn này.

 

“The father understood his sons and knew what various toys and curious objects each child customarily liked and what would delight them. And so he said to them, ‘The kind of playthings you like are rare and hard to find. If you do not take them when you can, you will surely regret it later. For example, things like these goat-carts, deer-carts and ox-carts. They are outside the gate now where you can play with them. So you must come out of this burning house at once. Then whatever ones you want, I will give them all to you!’

Cha biết các con đều vẫn có lòng thích các đồ chơi trân báu lạ lùng, nếu có, chắc chúng nó ưa đắm, mà bảo các con rằng : “Đây này là những món ít có khó được mà các con có thể vui chơi, nếu các con không ra lấy sau chắc buồn ăn năn. Các thứ xe dê, xe hươu, xe trâu như thế, nay ở ngoài cửa có thể dùng dạo chơi, các con ở nơi nhà lửa nên mau ra đây tùy ý các con muốn, cha đều sẽ cho các con”.

 

“At that time, when the sons heard their father telling them about these rare playthings, because such things were just what they had wanted, each felt emboldened in heart and, pushing and shoving one another, they all came wildly dashing out of the burning house. At that time the rich man, seeing that his sons had gotten out safely and all were seated on the open ground at the crossroads and were no longer in danger, was greatly relieved and his mind danced for joy.

Lúc bấy giờ, các người con nghe cha nói đồ chơi báu đẹp vừa ý mình nên lòng mỗi người đều mạnh mẽ xô đẩy lẫn nhau cùng đua nhau ruổi chạy tranh ra khỏi nhà lửa. Khi đó Trưởng-giả thấy các con được an ổn ra khỏi nhà lửa đều ở trong đường ngã tư nơi đất trống không còn bị chướng ngại, tâm ông thơ thới vui mừng hớn hở.

 

At that time each of the sons said to his father, “the playthings you promised us earlier, the goat-carts and deer-carts and ox-carts–please give them to us now!’

Bấy giờ, các người con đều thưa với cha rằng : “Cha lúc nãy hứa cho những đồ chơi tốt đẹp, nào xe dê, xe hươu, xe trâu xin liền ban cho.”

 

“Shariputra, at that time the rich man gave to each of his sons a large carriage of uniform size and quality. The carriages were tall and spacious and adorned with numerous jewels. A railing ran all around them and bells hung from all four sides. A canopy was stretched over the top, which was also decorated with an assortment of precious jewels. Ropes of jewels twined around, a fringe of flowers hung down, and layers of cushions were spread inside, on which were placed vermillion pillows. Each carriage was drawn by a white ox, pure and clean in hide, handsome in form and of great strength, capable of pulling the carriage smoothly and properly at a pace fast as the wind. In addition, there were many grooms and servants to attend and guard the carriage.

16. Xá-Lợi-Phất! Khi đó Trưởng-giả đều cho các con đồng một thứ xe lớn, xe đó cao rộng chưng dọn bằng các món báu, lan can bao quanh, bốn phía treo linh, lại dùng màn lọng giăng che ở trên, cũng dùng đồ báu đẹp tốt lạ mà trau giồi đó, dây bằng báu kết thắt các dải hoa rủ xuống, nệm chiếu mềm mại trải chồng, gối đỏ để trên, dùng trâu trắng kéo, sắc da mập sạch thân hình mập đẹp, có sức rất mạnh bước đi ngay bằng mau lẹ như gió, lại có đông tôi tớ để hầu hạ đó.

 

“What was the reason for this? This rich man’s wealth was limitless and he had many kinds of storehouses that were all filled and overflowing. And he thought to himself, ‘There is no end to my possessions. It would not be right if I were to give my sons small carriages of inferior make. These little boys are all my sons and I love them without partiality. I have countless numbers of large carriages adorned with seven kinds of gems. I should be fair-minded and give one to each of my sons. I should not show any discrimination.

Vì cớ sao? Vì ông Trưởng-giả đó của giàu vô lượng, các thứ kho tàng thảy đều đầy ngập, ông nghĩ rằng : “Của cải của ta nhiều vô cực, không nên dùng xe nhỏ xấu kém mà cho các con, nay những trẻ thơ này đều là con của ta, đồng yêu không thiên lệch, ta có xe bằng bảy báu như thế số nhiều vô lượng nên lấy lòng bình đẳng mà đều cho chúng nó, chẳng nên sai khác.”

 

Why? Because even if I distributed these possessions of mine to every person in the whole country I would still not exhaust them, much less could I do so by giving them to my sons! At that time each of the sons mounted his large carriage, gaining something he had never had before, something he had originally never expected.

Vì sao? Dầu đem xe của ta đó khắp cho cả người một nước hãy còn không thiếu huống gì các con. Lúc ấy các người con đều ngồi xe lớn được điều chưa từng có, không phải chỗ trước kia mình trông.

 

Shariputra, what do you think of this? When this rich man impartially handed out to his sons these big carriages adorned with rare jewels, was he guilty of falsehood or not?” Shariputra said, “No, World-Honored One. This rich man simply made it possible for his sons to escape the peril of fire and preserve their lives. He did not commit a falsehood. Why do I say this? Because if they were able to preserve their lives, then they had already obtained a plaything of sorts. And how much more so when, through an expedient means, they are rescued from that burning house!

17. Xá-Lợi-Phất! Ý của ông nghĩ sao? Ông Trưởng-giả đó đồng đem xe trân báu lớn cho các người con, có lỗi hư vọng chăng? Xá-Lợi-Phất thưa : “‘Thưa Thế-Tôn ! Không, ông Trưởng giả chỉ làm cho các con được khỏi nạn lửa, toàn thân mạng chúng nó chẳng phải là hư vọng. Vì sao? Nếu được toàn thân mạng bèn đã được đồ chơi tốt đẹp, huống nữa là dùng phương tiện cứu vớt ra khỏi nhà lửa.

 

World-Honored One, even if the rich man had not given them the tiniest carriage, he would still not be guilty of falsehood. Why? Because this rich man had earlier made up his mind that he would employ an expedient means to cause his sons to escape. Using a device of this kind was no act of falsehood. How much less so, then, when the rich man knew that his wealth was limitless and he intended to enrich and benefit his sons by giving each of them a large carriage.”

Thế-Tôn! Dầu ông Trưởng-giả đó nhẫn đến chẳng cho một thứ xe rất nhỏ còn chẳng phải hư vọng. Vì sao? Vì ông Trưởng-giả đó trước có nghĩ như vầy: Ta dùng trước phương tiện cho các con được ra khỏi, vì nhân duyên đó nên không hư vọng vậy. Huống gì ông Trưởng-giả tự biết mình của giàu vô lượng muốn lợi ích các con mà đồng cho xe lớn!”

 

The Buddha said to Shariputra, “Very good, very good. In is just as you have said. And Shariputra, the Thus Come One is like this. That is, he is a father to all the world. His fears, cares and anxieties, ignorance and misunderstanding, have long come to an end, leaving no residue. He has fully succeeded in acquiring measureless insight, power and freedom from fear and gaining great supernatural powers and the power of wisdom. He is endowed with expedient means and the paramita of wisdom, his great pity and great compassion are constant and unflagging; at all times he seeks what is good and will bring benefit to all.

‘He is born into the threefold world, a burning house, rotten and old. In order to save living beings from the fires of birth, old age, sickness and death, care suffering, stupidity, misunderstanding, and the three poisons; to teach and convert them and enable them to attain anuttara-samyak-sambodhi.

18. Phật bảo ngài Xá-Lợi-Phất: “Hay thay! Hay thay! Như lời ông nói, Xá-Lợi-Phất! Như-Lai cũng lại như thế, Phật là cha của tất cả thế gian, ở nơi các sự sợ hãi suy não lo buồn vô minh che tối hết hẳn không còn thừa, mà trọn thành tựu vô lượng tri-kiến, trí-lực, vô-sở-úy; có sức đại thần thông cùng sức trí huệ đầy đủ các món phương tiện. Trí huệ Ba-la-mật, đại từ đại bi thường không hề lười mỏi. Hằng vì cầu việc lành lợi cho tất cả muôn loại mà sanh vào nhà lửa tam giới cũ mục này, để độ chúng sanh ra khỏi nạn lửa; sanh, già, bệnh, chết, lo buồn khổ não, ngu si tối tăm, ba độc; dạy bảo cho chúng sanh được vô-thượng chánh-đẳng chánh-giác.

 

“He sees living beings seared and consumed by birth, old age, sickness and death, care and suffering, sees them undergo many kinds of pain because of their greed and attachment and striving they undergo numerous pains in their present existence, and later they undergo the pain of being reborn in hell or as beasts or hungry spirits. Even if they are reborn in the heavenly realm or the realm of human beings, they undergo the pain of poverty and want, the pain of parting from loved ones, the pain of encountering those they detest–all these many different kinds of pain. “Yet living beings drowned in the midst of all this, delight and amuse themselves, unaware, unknowing, without alarm or fear. They feel no sense of loathing and make no attempt to escape. In this burning house which is the threefold world, they race about to east and west, and though they encounter great pain, they are not distressed by it.

19. Ta thấy, các chúng sanh bị những sự sanh, già, bệnh, chết, lo buồn khổ não nó đốt cháy, cũng vì năm món dục (9) tài lợi mà bị các điều thống khổ. Lại vì tham mê đeo đuổi tìm cầu nên hiện đời thọ các điều khổ, đời sau thọï khổ địa-ngục, súc-sanh, ngạ-quỷ. Nếu sanh lên trời và ở trong loài người thời nghèo cùng khốn khổ, bị khổ về người yêu thường xa lìa, kẻ oán ghét lại gặp gỡ. Các món khổ như thế chúng-sanh chìm trong đó vui vẻ dạo chơi, chẳng hay biết, chẳng kinh chẳng sợ, cũng chẳng sanh lòng nhàm không cầu giải thoát; ở trong nhà lửa tam giới này đông tây rảo chạy dầu bị khổ nhiều vẫn chẳng lấy làm lo.

 

Shariputra, when the Buddha sees this, then he thinks to himself, I am the father of living beings and I should rescue them from their sufferings and give them the joy of the measureless and boundless Buddha wisdom so that they may find their enjoyment in that.

20. Xá-Lợi-Phất! Đức Phật thấy việc này rồi bèn nghĩ rằng: Ta là cha của chúng sanh nên cứu chúng nó ra khỏi nạn khổ đó, ban vô lượng vô biên món trí huệ vui của Phật để chúng nó dạo chơi.

 

“Shariputra, the Thus Come One also has this thought: if I should merely employ supernatural powers and the power of wisdom; if I should set aside expedient means and for the sake of living beings should praise the Thus Come One’s insight, power and freedom from fear, then living beings would not be able to gain salvation. Why? Because these living beings have not yet escaped from birth, old age, sickness, death, care and suffering, but are consumed by flames in the burning house that is the threefold world. How could they be able to understand the Buddha’s wisdom? “Shariputra, that rich man, though he had strength in his body and arms, did not use it. He merely employed a carefully contrived expedient means and thus was able to rescue his sons from the peril of the burning house, and afterward gave each of them a large carriage adorned with rare jewels.

21. Xá-Lợi-Phất! Đức Như-Lai lại nghĩ: Nếu ta chỉ dùng sức thần thông cùng sức trí huệ bỏ chước phương tiện, mà vì chúng sanh khen ngợi các món tri-kiến, trí-lực, vô-sở-úy của Như-Lai, ắt chúng sanh chẳng có thể do đó mà được độ thoát.Vì sao? Vì các chúng sanh đó chưa khỏi sự sanh, già, bệnh, chết, lo buồn, đau khổ, đương bị thiêu đốt trong nhà lửa tam giới, làm sao có thể hiểu được trí huệ của Phật. Xá-Lợi-Phất! Như ông Trưởng-giả kia dầu thân và tay có sức mạnh mà chẳng dùng đó, chỉ ân cần phương tiện gắng cứu các con thoát nạn nhà lửa, rồi sau đều cho xe trân báu lớn.

 

And the Thus Come One does the same. Though he possesses power and freedom from fear, he does not use these. He merely employs wisdom and expedient means to rescue living beings from the burning house of the threefold world, expounding to them the three vehicles, the vehicle of the voice-hearer, that of pratyekabuddha, and that of the Buddha. “He says to them, ‘You must not be content to stay in this burning house of the threefold world! Do not be greedy for its coarse and shoddy forms, sounds, scents, tastes and sensations! If you become attached to them and learn to love them, you will be burned up! You must come out of this threefold world at once so that you can acquire the three vehicles, the vehicles of the voice-hearer, the pratyekabuddha and the Buddha.

Đức Như-Lai cũng lại như thế, dầu có trí lực cùng sức vô úy (10) mà chẳng dùng đến, chỉ dùng trí huệ phương tiện nơi nhà lửa tam giới cứu vớt chúng sanh, vì chúng sanh nói ba thừa Thanh-văn, Duyên-giác cùng Phật-thừa mà bảo rằng : ” Các ngươi không nên ưa ở trong nhà lửa tam giới, chớ có ham mê các món sắc, thanh, hương, vị, xúc thô hèn, nếu tham, mê ắt sinh ái nhiễm thời sẽ bị nó đốt; các ngươi mau ra khỏi ba cõi sẽ được chứng ba thừa: Thanh-văn, Duyên-giác và Phật-thừa.

 

I promise you now that you will get them, and that promise will never prove false. You have only to apply yourselves with diligent effort!’

“The Thus Come One employs this expedient means to lure living beings into action. And then he says to them, ‘You should understand that these doctrines of the three vehicles are all praised by the sages. They are free, without entanglements, leaving nothing further to depend upon or seek. Mount these three vehicles, gain roots that are without outflows, gain powers, awareness, the way, meditation, emancipation, samadhis, and then enjoy yourselves. You will gain the delight of immeasurable peace and safety.’

Nay ta vì các người mà bảo nhiệm việc đó quyết không dối vậy. Các người chỉ nên siêng năng tinh-tấn tu hành”. Đức Như-Lai dùng phương tiện ấy để dụ dẫn chúng sanh thẳng đến, lại bảo: “Các ngươi nên biết rằng pháp ba thừa đó đều là pháp của các đấng Thánh khen ngợi, là pháp tự tại không bị ràng buộc không còn phải nương gá tìm cầu, ngồi trong ba thừa này dùng các món căn, lực, giác-chi, thánh-đạo (11) , thiền định vô lậu cùng giải thoát tam muội v.v… để tự vui sướng, được vô lượng sự an ổn khoái lạc”.

 

“Shariputra, if there are living beings who are inwardly wise in nature, and who attend the Buddha, the World-Honored One, hear the Law, believe and accept it, and put forth diligent effort, desiring to escape quickly from the threefold world and seeking to attain nirvana, they shall be called [those who ride] the vehicle of the voice hearer. They are like those sons who left the burning house in the hope of acquiring goat-carts.

22. Xá-Lợi-Phất! nếu có chúng sanh nào bề trong có trí tánh, theo đức Phật Thế-Tôn nghe pháp tin nhận ân cần tinh tấn, muốn chóng ra khỏi ba cõi tự cầu chứng Niết-bàn, gọi đó là Thanh-văn thừa, như các người con kia vì cầu xe dê mà ra khỏi nhà lửa.

 

“If there are living beings who attend the Buddha, the World-Honored One, hear the Law, believe and accept it, and put forth diligent effort, seeking wisdom that comes of itself, taking solitary delight in goodness and tranquility, and profoundly understanding the causes and conditions of all phenomena, they shall be called [those who ride] the vehicle of the pratyekabuddha. They are like the sons who left the burning house in the hope of acquiring deer-carts.

Nếu có chúng sanh nào theo đức Thế-Tôn nghe pháp, tin nhận, rồi ân cần tinh tấn, cầu trí huệ tự nhiên ưa thích riêng lẻ vắng lặng, sâu rõ nhân duyên của các pháp, gọi đó là Duyên-giác-thừa, như các người con kia vì cầu xe hươu mà ra khỏi nhà lửa.

 

“If there are living beings who attend the Buddha, the World-Honored One, hear the Law, believe and accept it, and put forth diligent effort, seeking comprehensive wisdom, the insight of the Thus Come One, powers and freedom from fear, who pity and comfort countless living beings, bring benefit to heavenly and human beings, and save them all, they shall be called [those who ride] the Great Vehicle. Because the bodhisattvas seek this vehicle, they are called mahasattvas. They are like the sons who left the burning house in the hope of acquiring ox-carts.

Nếu có chúng sanh nào theo đức Phật Thế-Tôn nghe pháp tin nhận, siêng tu tinh tấn cầu nhứt-thiết-trí, Phật-trí, tự-nhiên-trí, vô-sư-trí, các món tri-kiến-lực, vô-úy của Như-Lai, có lòng thương xót làm an vui cho vô lượng chúng sanh, lợi ích trời, người, độ thoát tất cả, hạng đó gọi là Đại-thừa, Bồ-Tát vì cầu được thừa này thời gọi là Ma-ha-tát, như các người con kia cầu xe trâu mà ra khỏi nhà lửa.

 

“Shariputra, that rich man, seeing that his sons had all gotten out of the burning house safely and were no longer threatened, recalled that his wealth was immeasurable and presented each of his sons with a large carriage. And the Thus Come One does likewise. He is the father of all living beings. When he sees that countless thousands of millions of living beings, through the gateway of the Buddha’s teaching, can escape the pains of the threefold world, the fearful and perilous road, and gain the delights of nirvana.

23. Xá-Lợi-Phất! Như ông Trưởng-giả kia thấy các con được an ổn ra khỏi nhà lửa đến chỗ vô úy, ông tự nghĩ, ta của giàu vô lượng, nên bình đẳng đem xe lớn đồng cho các con. Đức Như-Lai cũng lại như thế, là cha của tất cả chúng sanh, nếu thấy có vô lượng nghìn ức chúng sanh do cửa Phật giáo mà thoát khỏi khổ, đường hiểm đáng sợ của ba cõi được sự vui Niết-bàn.

 

The Thus Come One at that time has this thought: I possess measureless, boundless wisdom, power, fearlessness, the storehouse of the Law of the Buddhas. These living beings are all my sons. I will give the Great Vehicle to all of them equally so that there will not be those who gain extinction by themselves, but that all may do so through the extinction of the Thus Come One.

Bấy giờ, đức Như-Lai bèn nghĩ: “Ta có vô lượng vô biên trí huệ, lực-vô-úy v.v… tạng pháp của các đức Phật, các chúng sanh này đều là con của ta đồng ban cho pháp Đại-thừa, chẳng để có người được diệt độ riêng, đều đem pháp diệt độ của Như-Lai mà cho chúng sanh nó diệt độ.

 

“To all the living beings who have escaped from the threefold world he then gives the delightful gifts of the meditation, emancipation, and so forth, of the Buddhas. All these are uniform in characteristics, uniform in type, praised by the sages, capable of producing pure, wonderful, supreme delight.

Những chúng sanh đã thoát khỏi ba cõi đó, Phật đều cho món vui thiền định, giải thoát v.v… của các đức Phật, các món đó đều là một tướng, một thứ mà các đấng Thánh khen ngợi, hay sanh ra sự vui sạch mầu bậc nhất.

24

“Shariputra, that rich man first used three types of carriages to entice his sons, but later he gave them just the large carriage adorned with jewels, the safest, most comfortable kind of all. Despite this, that rich man was not guilty of falsehood. The Thus Come One does the same, and he is without falsehood. First he preaches the three vehicles to attract and guide living beings, but later he employs just the Great Vehicle to save them.

24. Xá-Lợi-Phất! Như ông Trưởng-giả ban đầu dùng ba thứ xe dụ dẫn các con, sau rồi chỉ ban cho xe lớn vật báu trang nghiêm an ổn thứ nhất, song ông Trưởng-giả kia không có lỗi hư dối. Đức Như-Lai cũng như thế, không có hư dối, ban đầu nói ba thừa dẫn dắt chúng sanh sau rồi chỉ dùng Đại-thừa mà độ giải thoát đó.

 

Why? The Thus Come One possesses measureless wisdom, power, freedom from fear, the storehouse of the Law. He is capable of giving to all living beings the Law of the Great Vehicle. But not all of them are capable of receiving it.

Vì sao? Như-Lai có vô lượng tạng pháp trí huệ, lực, vô-sở-úy, có thể ban pháp Đại-thừa cho tất cả chúng sanh, chỉ vì chúng sanh không thọ được hết.

 

“Shariputra, for this reason you should understand that the Buddhas employ the power of expedient means. And because they do so, they make distinctions in the one Buddha vehicle and preach it as three.”

Xá-Lợi-Phất! Vì nhân duyên đó nên phải biết các đức Như-Lai dùng sức phương tiện ở nơi một Phật-thừa phân biệt nói thành ba.

 

The Buddha, wishing to state his meaning once more, spoke in verse form, saying:

Đức Phật muốn tuyên lại nghĩa trên mà nói kệ rằng:

 

Suppose there was a rich man
who had a large house.
This house was very old,
and decayed and dilapidated as well.
The halls, though lofty, were in dangerous condition
beams and rafters were slating and askew,
foundations and steps were crumbling.
Walls were cracked and gaping
and the plaster had fallen off of them.
The roof thatch was in disrepair or missing,
the tips of the eaves had dropped off.
The fences surrounding it were crooked or collapsed
and heaped rubbish was piled all around.
Some five hundred persons
lived in the house.
Kites, owls, hawks, eagles,
crows, magpies, doves, pigeons,
lizards, snakes, vipers, scorpions,
centipedes and millipedes,
newts and ground beetles,
weasels, raccoon dogs, mice, rats,
hordes of evil creatures
scurried this way and that.
Places that stank of excrement
overflowed in streams of filth
where dung beetles and other creatures gathered.
Foxes, wolves and jackals
gnawed and trampled in the filth
or tore apart dead bodies,
scattering bones and flesh about.
Because of this, packs of dogs
came racing to the spot to snatch and tear,
driven by hunger and fear,
searching everywhere for food,
fighting, struggling and seizing,
baring their teeth, snarling and howling.
That house was fearful, frightening,
so altered was its aspect.
In every part of it
there were goblins and trolls,
yakshas and evil spirits
who feed on human flesh
or on poisonous creatures.
The various evil birds and beasts
bore offspring, hatched and nursed them,
each hiding and protecting its young,
but the yakshas outdid one another
in their haste to seize and eat them.
And when they had eaten their fill,
their evil hearts became fiercer than ever;
the sound of their wrangling and contention
was terrifying indeed.
Kumbhanda demons
crouched on clumps of earth
or leaped one or two feet
off the ground,
idling, wandering here and there,
amusing themselves according to their whims.

Sometimes they seized a dog by two of its legs
and beat it till it had lost its voice,
or planted their feet on the dog’s neck,
terrifying it for their own delight.
Again there were demons
with large tall bodies,
naked in form, black and emaciated
constantly living there,
who would cry out in loud ugly voices,
shouting and demanding food.
There were other demons
whose throats were like needles,
or still other demons
with heads like the head of an ox,
some feeding on human flesh,
others devouring dogs.
Their hair like tangled weeds,
cruel, baleful, ferocious,
driven by hunger and thirst,
they dashed about shrieking and howling.

25. Thí như ông Trưởng-giả
    Có một căn nhà rất lớn
    Nhà đó đã lâu cũ
    Mà lại rất xấu xa,
    Phòng nhà vừa cao nguy
    Gốc cột lại gẫy mục
    Trính xiêng đều xiêu vẹo
    Nền móng đã nát rã,
    Vách phên đều sụp đổ
    Đất bùn rơi rớt xuống,
    Tranh lợp sa tán loạn
    Kèo đòn tay rời khớp,
    Bốn bề đều cong vạy
    Khắp đầy những tạp nhơ,
    Có đến năm trăm người
    Ở đỗ nơi trong đó.
    Chim xi, hiêu, điêu, thứu,
    Qua, chim thước, cưu, cáp
    Loài ngoan-xà, phúc-yết,
    Giống ngô-công, do-diên,
    Loài thủ-cung, bá-túc
    Dứu-ly cùng hề-thử
    Các giống độc trùng dữ
    Ngang dọc xen ruỗi chạy,
    Chỗ phẩn giải hôi thối.
    Đồ bất tịnh chảy tràn
    Các loài trùng khương lương
    Bu nhóm ở trên đó,
    Cáo, sói cùng dã-can
    Liếm nhai và dày đạp
    Cắn xé những thây chết
    Xương thịt bừa bãi ra,
    Do đây mà bầy chó
    Đua nhau đến ngoạm lấy,
    Ốm đói và sợ sệt
    Nơi nơi tìm món ăn
    Giành giựt cấu xé nhau
    Gầm gừ gào sủa rên,
    Nhà đó sự đáng sợ
    Những biến trạng dường ấy.
    Khắp chỗ đều có những
    Quỷ, lî, mị, vọng, lượng
    Quỷ Dạ-xoa quỉ dữ
    Nuốt ăn cả thịt người,
    Các loài trùng độc dữ
    Những cầm thú hung ác
    Ấp, cho bú sản sanh
    Đều tự giấu gìn giữ
    Quỷ Dạ-xoa đua đến
    Giành bắt mà ăn đó,
    Ăn đó no nê rồi
    Lòng hung dữ thêm hăng
    Tiếng chúng đánh cãi nhau
    Thật rất đáng lo sợ.
    Những quỉ Cưu-bàn-trà
    Ngồi xổm trên đống đất
    Hoặc có lúc hỏng đất
    Một thước hay hai thước
    Qua rồi lại, dạo đi
    Buông lung chơi cùng giỡn
    Nắm hai chân của chó
    Đánh cho la thất thanh
    Lấy chân đạp trên cổ
    Khủng bố chó để vui.
    Lại có các giống quỷ
    Thân nó rất cao lớn
    Trần truồng thân đen xấu
    Thường ở luôn trong đó
    Rền tiếng hung ác lớn
    Kêu la tìm món ăn
    Lại có các giống quỷ
    Cổ nó nhỏ bằng kim,
    Lại có các giống quỷ
    Đầu nó như đầu trâu
    Hoặc là ăn thịt người
    Hoặc là ăn thịt chó,
    Đầu tóc rối tung lên
    Rất ác lại hung hiểm,
    Bị đói khát bức ngặt
    Kêu la vừa rong chạy

The yakshas and starving spirits
and the various evil birds and beasts
hungrily pressed forward in all directions,
peering out at the windows.
Such were the perils of this house,
threats and terrors beyond measure.

Dạ-xoa cùng quỷ đói
Các chim muông ác độc
Đói gấp rảo bốn bề
Rình xem các cửa sổ
Các nạn dường thế đấy
Vô lượng việc ghê sợ (12)

This house, old and rotting,
belonged to a certain man
and that man had gone nearby
and he had not been out for long
when a fire
suddenly broke out in the house.
In one moment from all four sides
the flames rose up in a mass.
Ridgepoles, beams, rafters, pillars
exploded with a roar, quivering, splitting,
broke in two and came rumbling down
as walls and partitions collapsed.
26. Nhà cũ mục trên đó
Thuộc ở nơi một người
Người ấy vừa mới ra
Thời gian chưa bao lâu
Rồi sau nhà cửa đó
Bỗng nhiên lửa cháy đỏ
Đồng một lúc bốn bề
Ngọn lửa đều hừng hực,
Rường cột và trính xiêng
Tiếng tách nổ vang động
Nát gẫy rơi rớt xuống
Vách phên đều lở ngã,

The various demons and spirits
lifted their voices in a great wail,
the hawks, eagles and other birds,
the kumbhanda demons,
were filled with panic and terror,
not knowing how to escape.
The evil beasts and poisonous creatures
hid in their holes and dens,
and the pishacha demons,
who were also living there,
because they had done so little that was good,
were oppressed by the flames
and attacked one another,
drinking blood and gobbling flesh.
The jackals and their like
were already dead by this time
and the larger of the evil beasts
vied in devouring them.
Foul smoke swirled and billowed up,
filling the house on every side.
The centipedes and millipedes,
the poisonous snakes and their kind,
scorched by the flames,
came scurrying out of their lairs,
whereupon the kumbhanda demons
pounced on them and ate them.
In addition, the starving spirits,
the fire raging about their heads,
hungry, thirsty, tormented by the heat,
raced this way and that in terror and confusion.
Such was the state of that house,
truly frightening and fearful;
malicious injury, the havoc of fire-
many ills, not just one, afflicted it.

Các loại quỷ thần thảy
Đồng cất tiếng kêu to,
Các giống chim điêu, thứu
Quỷ Cưu-bàn-trà thảy
Kinh sợ chạy sảng sốt
Vẫn không tự ra được,
Thú dữ loài trùng độc
Chui núp trong lỗ hang
Các quỷ Tỳ-xá-xà
Cũng ở trong hang đó
Vì phước đức kém vậy
Bị lửa đến đốt bức
Lại tàn hại lẫn nhau
Uống máu ăn thịt nhau.
Những loại thú dã-can
Thời đều đã chết trước
Các giống thú dữ lớn
Giành đua đến ăn nuốt.
Khói tanh bay phùn phụt
Phủ khắp bít bốn bề,
Loài ngô-công, do-diên
Cùng với rắn hung độc
Bị lửa lòn đốt cháy
Tranh nhau chạy khỏi hang
Quỷ Bàn-trà rình chờ
Liền bắt lấy mà ăn.
Lại có các ngã-quỷ
Trên đầu lửa rực cháy
Đói khát rất nóng khổ
Sảng sốt chạy quàng lên,
Nhà lửa đó dường ấy
Rất đáng nên ghê sợ
Độc hại cùng tai lửa
Các nạn chẳng phải một.

At this time the owner of the house
was standing outside the gate
when he heard someone say,
“A while ago your various sons,
in order to play their games,
went inside the house.
They are very young and lack understanding
and will be wrapped up in their amusements.”
When the rich man heard this,
he rushed in alarm into the burning house,
determined to rescue his sons
and keep them from being burned by the flames.
He urged his sons to heed him,
explaining the many dangers and perils,
the evil spirits and poisonous creatures,
the flames spreading all around,
the multitude of sufferings
that would follow one another without end,
the poisonous snakes, lizards and vipers,
as well as the many yakshas
and kumbhanda demons,
the jackals, foxes and dogs,
hawks, eagles, kites, owls,
ground beetles and similar creatures
driven and tormented by hunger and thirst,
truly things to be feared.
His sons could not stay in such a perilous place,
much less when it was all on fire!
But the sons had no understanding
and although they heard their father’s warnings,
they continued engrossed in their amusements,
never ceasing their games.

27. Lúc bấy giờ chủ nhà
    Đứng ở nơi ngoài cửa
    Nghe có người mách rằng:
    Các người con của ông
    Trước đây vì dạo chơi
    Mà đến vào nhà này
    Thơ bé không hiểu biết
    Chỉ vui ham ưa đắm.
    Trưởng-giả vừa nghe xong
    Kinh sợ vào nhà lửa
    Tìm phương nghi cứu tế
    Cho con khỏi thiêu hại
    Mà dụ bảo các con
    Nói rõ các hoạn nạn:
    Nào ác quỷ độc trùng
    Hỏa tai lan tràn cháy
    Các sự khổ thứ lớp
    Nối luôn không hề dứt
    Loài độc xà, ngươn phúc
    Và các quỷ Dạ-xoa
    Cùng quỷ Cưu-bàn-trà
    Những dã-can, chồn, chó
    Chim điêu, thứu xi, hiêu
    Lại giống bá túc thảy
    Đều đói khát khổ gấp
    Rất đáng phải ghê sợ
    Chỗ khổ nạn như thế
    Huống lại là lửa lớn.
    Các con nhỏ không hiểu
    Dầu có nghe cha dạy
    Cứ vẫn còn ham ưa
    Vui chơi mãi không thôi

At that time the rich man
thought to himself:
My sons may behave in this manner,
adding to my grief and anguish.
In this house at present
there is not a single joy,
and yet my sons,
wrapped up in their games,
refuse to heed my instructions
and will be destroyed by the fire!
Then it occurred to him
to devise some expedient means,
and he said to his sons,
“I have many kinds
of rare and marvelous toys,
wonderful jeweled carriages,
goat-carts, deer-carts,
carts drawn by big oxen.
They are outside the gate right now
you must come out and see them!
I have fashioned these carts
explicitly for you.
You may enjoy whichever you choose,
play with them as you like!
When the sons heard
this description of the carts,
at once they vied with one another
in dashing out of the house,
till they reached the open ground,
away from all peril and danger.
When the rich man saw that his sons
had escaped from the burning house
and were standing in the crossroads,
he seated himself on a lion seat,
congratulating himself in these words:
“Now I am content and happy.
These sons of mine
have been very difficult to raise.
Ignorant, youthful, without understanding,
they entered that perilous house
with its many poisonous creatures
and its goblins to be feared.
The roaring flames of the great fire
rose up on all four sides,
yet those sons of mine
still clung to their games.
But now I have saved them,
caused them to escape from danger.

That is the reason, good people,
I am content and happy.”
At that time the sons,
seeing their father comfortably seated,
all went to where he was
and said to him:
“Please give us
the three kinds of jeweled carriages
you promised us earlier.
You said if we came out of the house
you’d give us three kinds of carts
and we could choose whichever we wished.
Now is the time
to give them to us!”

28. Bấy giờ trưởng-giả kia
    Mới bèn nghĩ thế này
    Các con như thế đó
    Làm ta thêm sầu não
    Nay trong nhà lửa này
    Không một việc đáng vui
    Mà các con ngây dại
    Vẫn ham mê vui chơi
    Chẳng chịu nghe lời ta
    Toan sẽ bị lửa hại.
    Ông bèn lại suy nghĩ
    Nên bày các phương tiện
    Bảo với các con rằng:
    Cha có rất nhiều thứ
    Các đồ chơi trân kỳ
    Những xe báu tốt đẹp
    Nào xe dê, xe hươu
    Cùng với xe trâu lớn
    Hiện để ở ngoài cửa
    Các con mau ra đây
    Cha chính vì các con
    Mà sắm những xe này
    Tùy ý các con thích
    Có thể để dạo chơi.
    Các con nghe cha nói
    Các thứ xe như vậy
    Tức thời cùng giành đua
    Rảo chạy ra khỏi nhà
    Đến nơi khoảng đất trống
    Rời những sự khổ nạn
    Trưởng-giả thấy các con
    Được ra khỏi nhà lửa
    Ở nơi ngã tư đường
    Đều ngồi tòa sư-tử
    Ông bèn tự mừng rằng
    Ta nay rất mừng vui
    Những đứa con ta đây
    Đẻ nuôi rất khó lắm
    Chúng nhỏ dại không hiểu
    Mới lầm vào nhà hiểm
    Có nhiều loài trùng độc
    Quỷ, lî mị đáng sợ
    Lửa lớn cháy hừng hực
    Bốn phía đều phựt lên
    Mà các trẻ con này
    Lại ham ưa vui chơi
    Nay ta đã cứu chúng
    Khiến đều được thoát nạn
    Vì thế các người ơi!
    Ta nay rất vui mừng.
    Khi ấy các người con
    Biết cha đã ngồi an
    Đều đến bên chỗ cha
    Mà thưa cùng cha rằng:
    Xin cha cho chúng con
    Ba thứ xe báu lạ
    Như vừa rồi cha hứa
    Các con mau ra đây
    Sẽ cho ba thứ xe
    Tùy ý các con muốn
    Bây giờ chính phải lúc
    Xin cha thương cấp cho.

The rich man was very wealthy
and had many storehouses.
With gold, silver, lapis lazuli,
seashells, agate,
and other such precious things
he fashioned large carriages
beautifully adorned and decorated,
with railings running around them
and bells hanging from all sides.
Ropes of gold twisted and twined,
nets of pearls
stretched over the top,
and fringes of golden flowers
hung down everywhere.
Multicolored decorations
wound around and encircled the carriages,
soft silks and gauzes
served for cushions,
with fine felts of most wonderful make
valued at thousands or millions,
gleaming white and pure,
to spread over them.
There were large white oxen,
sleek, stalwart, of great strength,
handsome in form,
to draw the jeweled carriages,
and numerous grooms and attendants
to accompany and guard them.
These wonderful carriages
the man presented to each of his sons alike.
The sons at that time
danced for joy,
mounting the jeweled carriages,
driving off in all directions,
delighting and amusing themselves
freely and without hindrance.

29. Trưởng-giả giàu có lớn
    Kho đụn rất nhiều đầy
    Vàng bạc cùng lưu ly
    Xa-cừ ngọc mã-não,
    Dùng những món vật báu
    Tạo thành các xe lớn
    Chưng dọn trang nghiêm đẹp
    Khắp vòng có bao lơn
    Bốn mặt đều treo linh
    Dây vàng xen thắt tụi
    Lưới mành kết trân châu
    Giăng bày phủ phía trên
    Hoa vàng các chuỗi ngọc
    Lòng thòng rủ khắp chỗ
    Các màu trang sức đẹp
    Khắp vòng xây quanh xe
    Dùng nhiễu hàng mềm mại
    Để làm nệm lót ngồi
    Vải quí mịn rất tốt
    Giá trị đến nghìn muôn
    Bóng láng trắng sạch sẽ
    Dùng trải trùm trên nệm
    Có trâu trắng to lớn
    Mập khỏe nhiều sức mạnh
    Thân hình rất tươi tốt
    Để kéo xe báu đó
    Đông những tôi và tớ
    Mà chực hầu giữ gìn
    Đem xe đẹp như thế
    Đồng ban cho các con
    Các con lúc bấy giờ
    Rất vui mừng hớn hở
    Ngồi trên xe báu đó
    Dạo đi khắp bốn phương
    Vui chơi nhiều khoái lạc
    Tự tại không ngăn ngại.

I say this to you, Shariputra-
I am like this rich man.
I, most venerable of the sages,
am the father of this world
and all living beings
are my children.
But they are deeply attached to worldly pleasures
and lacking in minds of wisdom.
There is no safety in the threefold world;
it is like a burning house,
replete with a multitude of sufferings,
truly to be feared,
constantly beset with the griefs and pains
of birth, old age, sickness and death,
which are like fires
raging fiercely and without cease.
The Thus Come One has already left
the burning house of the threefold world
and dwells in tranquil quietude
in the safety of forest and plain.
But now this threefold world
is all my domain,
and the living beings in it
are all my children.
Now this place
is beset by many pains and trials.
I am the only person
who can rescue and protect others,
but though I teach and instruct them,
they do not believe or accept my teachings,
because, tainted by desires,
they are deeply immersed in greed and attachment.
So, I employ an expedient means,
describing to them the three vehicles,
causing all living beings
to understand the pains of the threefold world,
and then I set forth and expound
a way whereby they can escape from the world.
If these children of mine
will only determine in their minds to do so,
they can acquire all the three understandings
and the six transcendental powers,
can become pratyekabuddhas
or bodhisattvas who never regress.

I say to you, Shariputra,
for the sake of living beings
I employ these similes and parables
to preach the single Buddha vehicle.
If you and the others are capable
of believing and accepting my words,
then all of you are certain
to attain the Buddha way.

30. Bảo Xá-Lợi-Phất này
    Đức Phật cũng như vậy
    Tôn cả trong hàng Thánh
    Cha lành của trong đời
    Tất cả các chúng sanh
    Đều là con của ta
    Say mê theo thế lạc
    Không có chút huệ tâm
    Ba cõi hiểm không an
    Dường như nhà lửa cháy
    Các nạn khổ dẫy đầy
    Rất đáng nên ghê sợ
    Thường có những sanh, già
    Bệnh, chết và rầu lo
    Các thứ lửa như thế
    Cháy hừng chẳng tắt dứt
    Đức Như-Lai đã lìa
    Nhà lửa ba cõi đó
    Vắng lặng ở thong thả
    An ổn trong rừng nội
    Hiện nay ba cõi này
    Đều là của ta cả
    Những chúng sanh trong đó
    Cũng là con của ta
    Mà nay trong ba cõi
    Có nhiều thứ hoạn nạn
    Chỉ riêng một mình ta
    Có thể cứu hộ chúng
    Dầu lại đã dạy bảo
    Mà vẫn không tin nhận
    Vì nơi các dục nhiễm
    Rất sanh lòng tham mê
    Bởi thế nên phương tiện
    Vì chúng nói ba thừa
    Khiến cho các chúng sanh
    Rõ ba cõi là khổ
    Mở bày cùng diễn nói
    Những đạo pháp xuất thế,
    Các người con đó thảy
    Nếu nơi tâm quyết định
    Đầy đủ ba món minh (13)
    Và sáu món thần thông (14)
    Có người được Duyên-Giác
    Hoặc bất thối Bồ-Tát.
    Xá-Lợi-Phất phải biết
    Ta vì các chúng sanh
    Dùng món thí dụ này
    Để nói một Phật-thừa
    Các ông nếu có thể
    Tin nhận lời nói đây.
    Tất cả người đều sẽ
    Chứng thành quả Phật đạo

This vehicle is subtle, wonderful,
foremost in purity;
throughout all worlds
it stands unsurpassed.
The Buddha delights in and approves it,
and all living beings
should praise it,
offer it alms and obeisance.
There are immeasurable thousands of millions
of powers, emancipations,
meditations, wisdoms,
and other attributes of the Buddha.
But if the children can obtain this vehicle,
it will allow them
day and night for unnumbered kalpas
to find constant enjoyment,
to join the bodhisattvas
and the multitude of voice-hearers
in mounting this jeweled vehicle
and proceeding directly to the place of practice.
For these reasons,
though one should seek diligently in the ten directions,
he will find no other vehicles
except when the Buddha preaches them as an expedient means.
I tell you, Shariputra,
you and the others
are all my children,
and I am a father to you.
For repeated kalpas
you have burned in the flames of manifold sufferings,
but I will save you all
and cause you to escape from the threefold world.
Although earlier I told you
that you had attained extinction,
that was only the end of birth and death,
it was not true extinction.
Now what is needed
is simply that you acquire Buddha wisdom.
If there are bodhisattvas
here in this assembly,
let them with a single mind
listen to the true Law of the Buddhas.
Though the Buddhas, the World-Honored Ones,
employ expedient means,
the living beings converted by them
are all bodhisattvas.

31. Phật thừa đây vi diệu
    Rất thanh tịnh thứ nhất
    Ở trong các thế giới
    Không còn pháp nào trên
    Của các Phật vui ưa,
    Tất cả hàng chúng sanh
    Đều phải nên khen ngợi
    Và cúng dường lễ bái
    Đủ vô lượng nghìn ức
    Các trí lực, giải thoát
    Thiền định và trí huệ
    Cùng pháp khác của Phật
    Chứng được thừa như thế
    Khắp cho các con thảy
    Ngày đêm cùng kiếp số
    Thường được ngồi dạo chơi
    Cho các hàng Bồ-Tát
    Cùng với chúng Thanh-văn
    Nương nơi thừa báu này
    Mà thẳng đến đạo tràng.
    Vì bởi nhân duyên đó
    Tìm kỹ khắp mười phương
    Lại không thừa nào khác
    Trừ Phật dùng phương tiện
    Bảo với Xá-Lợi-Phất!
    Bọn ông các người thảy
    Đều là con của ta
    Ta thời là cha lành.
    Các ông trải nhiều kiếp
    Bị các sự khổ đốt
    Ta đều đã cứu vớt
    Cho ra khỏi ba cõi
    Ta dầu ngày trước nói
    Các ông được diệt độ
    Nhưng chỉ hết sanh tử
    Mà thật thời chẳng diệt
    Nay việc nên phải làm
    Chỉ có trí huệ Phật.
    Nếu có Bồ-Tát nào
    Ở trong hàng chúng này
    Có thể một lòng nghe
    Pháp thật của các Phật,
    Các đức Phật Thế-Tôn
    Dầu dùng chước phương tiện
    Mà chúng sanh được độ
    Đều là Bồ-Tát cả

If there are persons of little wisdom
who are deeply attached to love and desire,
because they are that way,
the Buddha preaches for them the rule of suffering.
Then the living beings will be glad in mind,
having gained what they never had before.
The rule of suffering which the Buddha preaches
is true and never varies.
If there are living beings
who do not understand the root of suffering,
who are deeply attached to the causes of suffering
and cannot for a moment put them aside,
because they are that way,
the Buddha uses expedient means to preach the way.
As to the cause of all suffering,
it has its root in greed and desire.
If greed and desire are wiped out,
it will have no place to dwell.
To wipe out all suffering-
this is called the third rule.
For the sake of this rule, the rule of extinction,
one practices the way.
And when one escapes from the bonds of suffering
this is called attaining emancipation.
By what means
can a person attain emancipation?
Separating oneself from falsehood and delusion-
this alone may be called emancipation.
But if a person has not truly
been able to emancipate himself from everything,
then the Buddha will say
he has not achieved true extinction,
because such a person
has not yet gained the unsurpassed way.
My purpose is not to try
to cause them to reach extinction.
I am the Dharma King,
free to do as I will with the Law.
To bring peace and safety to living beings-
that is the reason I appear in the world.
I say to you, Shariputra,
this Dharma seal of mine

I preach because I wish
to bring benefit to the world.
You must not recklessly transmit it
wherever you happen to wander.
If there is someone who hears it,
responds with joy and gratefully accepts it,
you should know that person
is an avivartika.
If there is someone who believes and accepts
the Law of this sutra,
that person has already seen
the Buddhas of the past,
has respectfully offered alms to them
and listened to this Law.
If there is someone who can
believe what you preach
then that person has seen me,
and has also seen you
and the other monks
and the bodhisattvas.

32. Nếu có người trí nhỏ
    Quá mê nơi ái dục
    Phật bèn vì bọn này
    Mà nói lý khổ-đế,
    Chúng sanh nghe lòng mừng
    Được điều chưa từng có
    Đức Phật nói khổ-đế,
    Chơn thật không sai khác
    Nếu lại có chúng sanh
    Không rõ biết gốc khổ
    Quá say nơi khổ nhân
    Chẳng tạm rời bỏ được
    Phật vì hạng người này
    Dùng phương tiện nói dạy
    Nguyên nhân có các khổ
    Tham dục là cội gốc
    Nếu dứt được tham dục
    Khổ không chỗ nương đỗ
    Dứt hết hẳn các khổ
    Gọi là đế thứ ba
    Vì chứng diệt-đế vậy
    Mà tu hành đạo-đế
    Lìa hết các khổ phược
    Gọi đó là giải thoát
    Người đó nơi pháp gì
    Mà nói được giải thoát?
    Chỉ xa rời hy vọng
    Gọi đó là giải thoát
    Kỳ thực chưa phải được
    Giải thoát hẳn tất cả
    Đức Phật nói người đó
    Chưa phải thật diệt độ
    Vì người đó chưa được
    Đạo quả vô thượng vậy.
    Ý của ta không muốn
    Cho đó đến diệt độ,
    Ta là đấng Pháp-vương
    Tự tại nơi các Pháp
    Vì an ổn chúng sanh
    Nên hiện ra nơi đời.
    Xá-Lợi-Phất phải biết
    Pháp ấn của ta đây
    Vì muốn làm lợi ích
    Cho thế gian nên nói
    Tại chỗ ông đi qua
    Chớ có vọng tuyên truyền.
    Nếu có người nghe đến
    Tùy hỷ kính nhận lấy
    Phải biết rằng người ấy
    Là bậc bất-thối-chuyển
    Nếu có người tin nhận
    Kinh pháp vô thượng này.
    Thời người đó đã từng
    Thấy các Phật quá khứ
    Cung kính và cúng dường
    Cũng được nghe pháp này.
    Nếu người nào có thể
    Tin chịu lời ông nói
    Thời chính là thấy Ta
    Cũng là thấy nơi ông
    Cùng các chúng Tỳ-kheo
    Và các hàng Bồ-Tát.

This Lotus Sutra
is preached for those with profound wisdom.
If persons of shallow understanding hear it,
they will be perplexed and fail to comprehend.
As for all the voice-hearers
and pratyekabuddhas,
in this sutra there are things
that are beyond their powers.

33. Phật vì người trí sâu
    Nói kinh Pháp-Hoa này
    Kẻ thức cạn nghe đến
    Mê lầm không hiểu được.
    Tất cả hàng Thanh-văn
    Cùng với Bích-chi-Phật
    Ở trong kinh pháp này
    Sức kia không hiểu được.
    Chính ông Xá-Lợi-Phất
    Hãy còn nơi kinh này
    Dùng lòng tin được vào
    Huống là Thanh-văn khác.
    Bao nhiêu Thanh-văn khác
    Do tin theo lời Phật
    Mà tùy thuận kinh này
    Chẳng phải trí của mình.

Even you, Shariputra,
in the case of this sutra
were able to gain entrance through faith alone.
How much more so, then, the other voice-hearers.
Those other voice-hearers
it is because they have faith in the Buddha’s words
that they can comply with this sutra,
not because of any wisdom of their own.
Also, Shariputra,
to persons who are arrogant or lazy
or taken up with views of the self,
do not preach this sutra.
Those with the shallow understandings of ordinary persons,
who are deeply attached to the five desires,
cannot comprehend it when they hear it.
Do not preach it to them.
If a person fails to have faith
but instead slanders this sutra,
immediately he will destroy all the seeds
for becoming a Buddha in this world.
Or perhaps he will scowl with knitted brows
and harbor doubt or perplexity.
Listen and I will tell you
the penalty this person must pay.
Whether the Buddha is in the world
or has already entered extinction,
if this person should slander
a sutra such as this,
or on seeing those who read, recite,
copy and uphold this sutra,
should despise, hate, envy,
or bear grudges against them,
the penalty this person must pay
listen, I will tell you now:
When his life comes to an end
he will enter the Avichi hell,
be confined there for a whole kalpa,
and when the kalpa ends, be born there again.
He will keep repeating this cycle
for a countless number of kalpas.
Though he may emerge from hell,
he will fall into the realm of beasts,
becoming a dog or jackal,
his form lean and scruffy,
dark, discolored, with scabs and sores,
something for men to make sport of.
Or again he will
be hated and despised by men,
constantly plagued by hunger and thirst,
his bones and flesh dried up,
in life undergoing torment and hardship,
in death buried beneath the tiles and stones.
Because he cut off the seeds of Buddhahood
he will suffer this penalty.
If he should become a camel
or be born in the shape of a donkey,
his body will constantly bear heavy burdens
and have the stick or whip laid on it.
He will think only of water and grass
and understand nothing else.
Because he slandered this sutra,
this is the punishment he will incur.
Or he will be born as a jackal
who comes to the village,
body all scabs and sores,
having only one eye,
by the boys
beaten and cuffed,
suffering grief and pain,
sometimes to the point of death.
And after he has died
he will be born again in the body of a serpent,
long and huge in size,
measuring five hundred yojanas,
deaf, witless, without feet,
slithering along on his belly,
with little creatures
biting and feeding on him,
day and night undergoing hardship,
never knowing rest.
Because he slandered this sutra,
this is the punishment he will incur.
If he should become a human being,
his faculties will be blighted and dull,
he will be puny, vile, bent, crippled,
blind, deaf, hunchbacked.
The things he says
people will not believe,
the breath from his mouth will be constantly foul,
he will be possessed by devils,
poor and lowly,
ordered around by others,
plagued by many ailments, thin and gaunt,
having no one to turn to.
Though he attached himself to others,
they would never think of him;
though he might gain something,
he would at once lose or forget it.
Though he might practice the art of medicine
and by its methods cure someone’s disease,
the person would grow sicker from some other malady
and perhaps in the end would die.
If he himself had an illness,
no one would aid or nurse him,
and though he took good medicine,
it would only make his condition worse.
If others should turn against him,
he would find himself plundered and robbed.
His sins would be such
that they would bring unexpected disaster on him.
A sinful person of this sort
will never see the Buddha,
the king of the many sages,
preaching the Law, teaching and converting.
A sinful person of this sort
will constantly be born amid difficulties,
crazed, deaf, confused in mind,
and never will hear the Law.
For countless kalpas
numerous as Ganges sands
he will at birth become deaf and dumb,
his faculties impaired,
will constantly dwell in hell,
strolling in it as though it were a garden,
and the other evil paths of existence
he will look on as his own home.
Camel, donkey, pig, dog-
these will be the forms he will take on.
Because he slandered this sutra,
this is the punishment he will incur.
If he should become a human being,
he will be deaf, blind, dumb.
Poverty, want, all kinds of decay
will be his adornment;
water blisters, diabetes,
scabs, sores, ulcers,
maladies such as these
will be his garments.
His body will always smell bad,
filthy and impure.
Deeply attached to views of self,
he will grow in anger and hatred;
aflame with licentious desires,
he will not spurn even birds or beasts.
Because he slandered this sutra,
this is the punishment he will incur.

34. Lại này Xá-Lợi-Phất!
    Kẻ kiêu mạn biếng lười
    Vọng so chấp lấy ngã
    Chớ vì nói kinh này,
    Hạng phàm phu biết cạn
    Quá mê năm món dục
    Nghe pháp không hiểu được
    Cũng chẳng nên vì nói.
    Nếu có người không tin
    Khinh hủy chê kinh này
    Thời là dứt tất cả
    Giống Phật ở thế gian.
    Nếu có người sịu mặt
    Mà ôm lòng nghi hoặc
    Ông nên lóng nghe nói
    Tội báo của người đó
    Hoặc Phật còn tại thế
    Hoặc sau khi diệt độ
    Nếu có người chê bai
    Kinh điển như thế này
    Thấy có người đọc tụng
    Biên chép thọ trì kinh
    Rồi khinh tiện ghét ghen
    Mà ôm lòng kết hờn
    Tội báo của người đó
    Ông nay lại lóng nghe.
    Người đó khi mạng chung
    Sa vào ngục A-tỳ
    Đầy đủ một kiếp chaün
    Kiếp mãn hết lại sanh
    Cứ xoay vần như thế
    Nhẫn đến vô số kiếp.
    Từ trong địa ngục ra
    Sẽ đọa vào súc sanh,
    Hoặc làm chó, dã-can
    Thân thể nó ốm gầy
    Đen điu thêm ghẻ lác
    Bị người thường chọc ghẹo
    Lại còn phải bị người
    Gớm nhờm và ghét rẻ
    Thường ngày đói khát khổ
    Xương thịt đều khô khan,
    Lúc sống chịu khổ sở
    Chết bị ném ngói đá
    Vì đoạn mất giống Phật
    Nên thọ tội báo đó
    Hoặc sanh làm lạc đà
    Hoặc sanh vào loài lừa
    Thân thường mang kéo nặng
    Lại thêm bị đánh đập
    Chỉ nhớ tưởng: nước, cỏ
    Ngoài ra không biết gì
    Vì khinh chê kinh này
    Mà mắc tội như vậy
    Có khi làm dã-can
    Đi vào trong xóm làng
    Thân thể đầy ghẻ lác
    Lại chột hết một mắt
    Bị bọn trẻ nhỏ vây
    Theo đánh đập liệng ném
    Chịu nhiều các đau khổ
    Hoặc có lúc phải chết
    Ở đây vừa chết rồi
    Liền lại thọ thân rắn
    Thân thể nó dài lớn
    Đến năm trăm do tuần
    Điếc ngây và không chân
    Lăn lóc đi bằng bụng
    Bị các loài trùng nhỏ
    Cắn rúc ăn thịt máu
    Bị khổ cả ngày đêm
    Không tạm có ngừng nghỉ
    Vì khinh chê kinh này
    Mà mắc tội như vậy.
    Nếu được sanh làm người
    Các căn đều ám độn
    Lùn xấu lại lệch què
    Đui điếc thêm lưng gù
    Có nói ra lời gì
    Mọi người không tin nhận
    Hơi miệng thường hôi thối
    Bị quỷ mị dựa nhập
    Nghèo cùng rất hèn hạ
    Bị người sai khiến luôn,
    Nhiều bệnh thân ốm gầy
    Không có chỗ cậy nhờ
    Dù nương gần với người
    Mà người chẳng để ý
    Nếu có được điều chi
    Thời liền lại quên mất,
    Nếu học qua nghề thuốc
    Theo đúng phép trị bịnh
    Mà bệnh người nặng thêm
    Hoặc có khi đến chết,
    Nếu tự mình có bệnh
    Không người chữa lành được
    Dù có uống thuốc hay
    Mà bệnh càng thêm nặng,
    Hoặc người khác phản nghịch
    Cướp giật trộm lấy của
    Các tội dường thế đó
    Lại tự mang vạ lây.
    Những người tội như đây
    Trọn không thấy được Phật
    Là vua trong hàng Thánh
    Thường nói pháp giáo hóa
    Những người tội như đây
    Thường sanh chỗ hoạn nạn
    Tâm cuồng loạn, tai điếc
    Trọn không nghe pháp được,
    Trải qua vô số kiếp
    Như số cát sông Hằng
    Sanh ra liền điếc câm
    Các căn chẳng đầy đủ
    Thường ở trong địa ngục
    Như dạo chơi vườn nhà,
    Ở tại các đạo khác
    Như ở nhà cửa mình
    Lạc đà, lừa, lợn, chó
    Là chỗ kia thường đi
    Vì khinh chê kinh này
    Mắc tội dường thế đó.
    Nếu được sanh làm người
    Điếc, đui lại câm, ngọng
    Nghèo cùng các tướng suy
    Dùng đó tự trang nghiêm.
    Sưng bủng bệnh khô khát
    Ghẻ, lác, cùng ung thư
    Các bệnh như trên đó
    Dùng làm y phục mặc,
    Thân thể thường hôi hám
    Nhơ nhớp không hề sạch
    Lòng chấp ngã sâu chặt
    Thêm nhiều tánh giận hờn
    Tình dâm dục hẫy hừng
    Đến chẳng chừa cầm thú,
    Vì khinh chê kinh này
    Mắc tội dường thế đó.

I tell you, Shariputra,
if I were to describe the punishments that fall
on persons who slander this sutra,
I could exhaust a kalpa and never come to the end.
For this reason
I expressly say to you,
do not preach this sutra
to persons who are without wisdom.
But if there are those of keen capacities,
wise and understanding,
of much learning and strong memory,
who seek the Buddha way,
then to persons such as this
it is permissible to preach it.
If there are persons who have seen
hundreds and thousands and millions of Buddhas,
have planted many good roots
and are firm and deeply committed in mind,
then to persons such as this
it is permissible to preach it.
If there are persons who are diligent,
constantly cultivating a compassionate mind,
not begrudging life or limb,
then it is permissible to preach it.
If there are persons who are respectful, reverent
with minds set on nothing else,
who separate themselves from common folly
to live alone among mountains and waters,
then to persons such as this
it is permissible to preach it.
Again, Shariputra,
if you see a person
who thrusts aside evil friends
and associates with good companions,
then to a person such as this
it is permissible to preach it.
If you see a son of the Buddha
observing the precepts, clean and spotless
as a pure bright gem,
seeking the Great Vehicle Sutra,
then to a person such as this
it is permissible to preach it.
If a person is without anger,
upright and gentle in nature,
constantly pitying all beings,
respectful and reverent to the Buddhas,
then to a person such as this
it is permissible to preach it.
Again, if a son of the Buddha
in the midst of the great assembly
should with a pure mind
employ various causes and conditions,
similes, parables, and other expressions
to preach the Law in unhindered fashion,
to a person such as this
it is permissible to preach it.
If there are monks who,
for the sake of comprehensive wisdom,
seek the Law in every direction,
pressing palms together, gratefully accepting,
desiring only to accept and embrace
the sutra of the Great Vehicle
and not accepting a single verse
of the other sutras,
to persons such as this
it is permissible to preach it.
If a person, earnest in mind,
seeks this sutra
as though he were seeking the Buddha’s relics,
and having gained and gratefully accepted it,
that person shows no intention
of seeking other sutras
and has never once given thought
to the writings of the non-Buddhist doctrines,
to a person such as this
it is permissible to preach it.
I tell you Shariputra,
if I described all the characteristics
of those who seek the Buddha way,
I could exhaust a kalpa and never be done.
Persons of this type
are capable of believing and understanding.
Therefore for them you should preach
the Lotus Sutra of the Wonderful Law.

35. Bảo cho Xá-Lợi-Phất!
    Người khinh chê kinh này
    Nếu kể nói tội kia
    Cùng kiếp cũng chẳng hết
    Vì bởi nhân duyên đó
    Ta vẫn bảo các ông
    Trong nhóm người vô trí
    Chớ nên nói kinh này
    Nếu có người lợi căn
    Sức trí huệ sáng láng
    Học rộng và nhớ dai
    Lòng mong cầu Phật đạo
    Những hạng người như thế
    Mới nên vì đó nói
    Nếu có người đã từng
    Thấy trăm nghìn ức Phật
    Trồng các cội đức lành
    Thâm tâm rất bền vững
    Hạng người được như thế
    Mới nên vì đó nói.
    Nếu có người tinh tấn
    Thường tu tập lòng từ
    Chẳng hề tiếc thân mạng
    Mới nên vì đó nói
    Nếu có người cung kính
    Không có sanh lòng khác
    Lìa xa các phàm phu
    Ở riêng trong núi thẩm
    Những hạng người như thế
    Mới nên vì đó nói
    Lại Xá-Lợi-Phất này!
    Nếu thấy có người nào
    Rời bỏ ác tri-thức
    Gần gũi bạn hiền lành
    Người được như thế ấy
    Mới nên vì đó nói.
    Nếu thấy hàng Phật tử
    Giữ giới hạnh trong sạch
    Như minh châu sáng sạch
    Ham cầu kinh Đại thừa
    Những người được như thế
    Mới nên vì đó nói.
    Nếu người không lòng giận
    Chắc thật ý dịu hòa
    Thường thương xót mọi loài
    Cung kính các đức Phật
    Hạng người tốt như thế
    Mới nên vì đó nói.
    Lại có hàng Phật tử
    Ở tại trong đại chúng
    Thuần dùng lòng thanh tịnh
    Các món nhân cùng duyên
    Thí dụ và lời lẽ
    Nói pháp không chướng ngại
    Những người như thế ấy
    Mới nên vì đó nói
    Nếu có vị Tỳ-kheo
    Vì cầu nhứt-thiết-trí
    Khắp bốn phương cầu pháp
    Chắp tay cung kính thọ
    Chỉ ưa muốn thọ trì
    Kinh điển về Đại-thừa
    Nhẫn đến không hề thọ
    Một bài kệ kinh khác
    Hạng người được như thế
    Mới nên vì đó nói.
    Như có người chí tâm
    Cầu xá-lợi của Phật
    Cầu kinh cũng như thế
    Được rồi đỉnh lễ thọï
    Người đó chẳng còn lại
    Có lòng cầu kinh khác
    Cũng chưa từng nghĩ tưởng
    Đến sách vở ngoại đạo
    Người được như thế ấy
    Mới nên vì đó nói.
    Bảo cùng Xá-Lợi-Phất!
    Ta nói các sự tướng
    Của người cầu Phật đạo
    Cùng kiếp cũng chẳng hết
    Những người như thế đó
    Thời có thể tin hiểu
    Ông nên vì họ nói
    Kinh Diệu-Pháp Liên-Hoa.

 

Sources:

Tài liệu tham khảo:

1. http://thuvienhoasen.org/p16a575/3-pham-thi-du
2. https://nichiren.info/buddhism/lotussutra/text/chap03.html