Chương 01: Phẩm Tựa – Introduction – Song ngữ.
English: Burton Watson.
Việt ngữ: Tỳ Kheo Thích Trí Tịnh.
Compile: Middle Way Group.
This was what I heard:
At one time the Buddha was in Rajagriha, staying on Mount Gridhrakuta. Accompanying him were a multitude of leading monks numbering twelve thousand persons. All were arhats whose outflows had come to an end, who had no more earthly desires, who had attained what was to their advantage and had put an end to the bonds of existence, and whose minds had achieved a state of freedom.
Tôi nghe như thế này:
Một thuở nọ đức Phật (2) ở trong núi Kỳ-Xà Quật, nơi thành vương xá cùng chúng đại Tỳ-kheo một vạn hai ngàn người câu hội. Các vị đó đều là bậc A-La-Hán, các lậu (3) đã hết, không còn phiền não, việc lợi mình đã xong (4) dứt sự ràng buộc trong các cõi (5) tâm được tự tại.
Their names were Ajnata Kaundinya, Mahakashyapa, Uruvilvakashyapa, Gayakashyapa, Nadikashyapa, Shariputra, Great Maudgaly~yana, Mahakatyayana, Aniruddha, Kapphina, Gavampati, Revata, Pilindavatsa, Bakkula, Mahakaushthila, Nanda, Sundarananda, Purna Maitrayaniputra, Subhuti, Ananda, and Rahula. All were like these, great Arhats who were well known to others.
Tên của các vị đó là: A-Nhã Kiều-Trần-Như, Ma-Ha Ca-Diếp, Ưu-Lâu-Tần-Loa Ca-Diếp, Dà-Gia Ca-Diếp, Na-Đề Ca-Diếp, Xá-Lợi-Phất, Đại Mục-Kiền-Liên, Ma-Ha Ca-Chiên-Diên, A-Nậu-Lâu-Đà, Kiếp-Tân-Na, Kiều-Phạm Ba-Đề, Ly-Bà-Đa Tất-Lăng-Già-Bà-Ta-Bạc-Câu-La, Ma-Ha-Câu-Hy-La, Nan-Đà, Tôn-Đà-La Nan-Đà, Phú-Lâu-Na, Di-Đa-La-Ni-Tử, Tu-Bồ-Đề, A-Nan, La-Hầu-La v.v.. đó là những vị đại A-la-hán hàng tri thức của chúng.
There were also two thousand persons, some of whom were still learning and some who had completed their learning.
Lại có bậc hữu-học và vô-học (6) hai ngàn người.
There was the nun Mahaprajapati with her six thousand followers. And there was Rahula’s mother, the nun Yashodhara, with her followers.
Bà Tỳ-kheo-ni Ma-ha Ba-Xà-Ba-Đề cùng với quyến thuộc sáu ngàn người câu-hội. Mẹ của La-Hầu-La là bà Tỳ -kheo-ni Gia-Du-Đà-La cùng với quyến thuộc câu-hội.
There were bodhisattvas and mahasattvas, eighty thousand of them, none of them ever regressing in their search for anuttara-samyaksambodhi. All had gained dharanis, delighted in preaching, were eloquent, and turned the wheel of the Law that knows no regression. They had made offerings to immeasurable hundreds and thousands of Buddhas, in the presence of various Buddhas had planted numerous roots of virtue, had been constantly praised by the Buddhas, had trained themselves in compassion, were good at entering the Buddha wisdom, and had fully penetrated the great wisdom and reached the farther shore. Their fame had spread throughout immeasurable worlds and they were able to save countless hundreds of thousands of living beings.
- Bậc đại Bồ-Tát tám muôn người đều không thối chuyển ở nơi đạo vô-thượng chánh-đẳng chánh-giác(7) , đều chứng được pháp Đà-la-ni (8) nhạo-thuyết biện tài (9) chuyển nói pháp luân bất thối chuyển, từng cúng dường vô lượng trăm nghìn chư Phật, ở các nơi đức Phật trồng các cội công-đức.Thường được các Phật ngợi khen, dùng đức từ để tu thân, khéo chứng trí tuệ của Phật thông đạt đại-trí đến nơi bờ kia (10) , danh đồn khắp vô lượng thế-giới có thể độ vô số trăm ngàn chúng sanh.
Their names were Bodhisattva Manjushri, Bodhisattva Perceiver of the World’s Sounds, Bodhisattva Gainer of Great Authority, Bodhisattva Constant Exertion, Bodhisattva Never Resting, Bodhisattva Jeweled Palm, Bodhisattva Medicine King, Bodhisattva Brave Donor, Bodhisattva Jeweled Moon, Bodhisattva Moonlight, Bodhisattva Full Moon, Bodhisattva Great Strength, Bodhisattva Immeasurable Strength, Bodhisattva Transcending the Threefold World, Bodhisattva Bhadrapala, Bodhisattva Maitreya, Bodhisattva Jeweled Accumulation, and Bodhisattva Guiding Leader. Bodhisattvas and mahasattvas such as these numbering eighty thousand were in attendance.
- Tên của các vị đó là: Văn-Thù Sư-Lợi Bồ-Tát. Quán-Thế-Âm Bồ-Tát, Đắc-Đại-Thế-Chí Bồ-Tát, Thường-Tinh-Tấn Bồ-Tát, Bất-Hưu Tức Bồ-Tát, Bửu-Chưởng Bồ-Tát, Dược-Vương Bồ-Tát, Dõng-thí Bồ-Tát. Bửu-Nguyệt Bồ-Tát, Nguyệt-Quang Bồ-Tát, Mãn-Nguyệt Bồ-Tát, Đại-Lực Bồ-Tát, Vô-Lượng-Lực Bồ-Tát, Việt-Tam-Giới Bồ-Tát, Bạt-Đà Bà-La Bồ-Tát, Di-Lặc Bồ-Tát, Bửu-Tích Bồ-Tát, Đạo-Sư Bồ-Tát v.v… các vị đại Bồ-Tát như thế tám vạn người câu hội.
At that time Shakra Devanam Indra with his followers, twenty thousand sons of gods, also attended. There were also the sons of gods Rare Moon, Pervading Fragrance, Jeweled Glow, and the Four Great Heavenly Kings, along with their followers, ten thousand sons of gods.
Lúc bấy giờ, Thích-Đề Hoàn-Nhơn (11) cùng quyến thuộc hai vạn vị thiên-tử câu hội. Lại có Minh-Nguyệt thiên tử, Phổ-Hương thiên tử, Bửu-Quang thiên-tử, bốn vị đại Thiên-Vương cùng với quyến-thuộc một vạn thiên-tử câu hội.
Present were the sons of gods Freedom and Great Freedom and their followers, thirty thousand sons of gods,
Tự-Tại thiên-tử, Đại-Tự-Tại thiên-tử cùng với quyến thuộc ba vạn thiên-tử câu hội.
Present were King Brahma, lord of the saha world, the great Brahma Shikhin, and the great Brahma Light Bright, and their followers, twelve thousand sons of gods.
Chủ cõi Ta-Bà: Phạm-Thiên-Vương, Thi-Khí-Đại-Phạm, Quang-Minh Đại-Phạm v.v…cùng với quyến thuộc một vạn hai ngàn vị thiên-tử câu hội.
There were eight dragon kings, the dragon king Nanda, the dragon king Upananda, the dragon king Sagara, the dragon king Vasuki, the dragon king Takshaka, the dragon king Anavatapta, the dragon king Manasvin, the dragon king Utpalaka, each with several hundreds of thousands of followers.
Có tám vị Long-vương: Nan-Đà Long-vương, Bạt-Nan-Đà Long-vương, Sa-Dà-La Long-vương, Hòa-Tu-Cát Long-vương, Đức-Xoa-Ca Long-vương, A Na-Bà-Đạt-Đa Long-vương, Ma-Na-Tư Long-vương, Ưu-Bát-La Long-vương v.v… đều cùng bao nhiêu trăm nghìn quyến thuộc câu hội.
There were four kimnara kings, the kimnara king Great Law, and the kimnara king Upholding the Law, each with several hundreds of thousands of followers.
Có bốn vị Khẩn-Na-La vương, Pháp-Khẩn-Na-La vương, Diệu-Pháp Khẩn-Na-La vương, Đại-Pháp Khẩn-Na-La vương, Trì-Pháp Khẩn-Na-La vương đều cùng bao nhiêu trăm ngàn quyến-thuộc câu hội.
There were four gandharva kings, and gandharva king Pleasant, the gandharva king Pleasant Sound, the gandharva Beautiful Sound, each with several hundreds of thousands of followers.
Có bốn vị Càn-Thát-Bà vương: Nhạc-Càn-Thát-Bà vương, Nhạc-Âm-Càn-Thát-Bà vương, Mỹ Càn-Thát-Bà vương, Mỹ-Âm Càn-Thát-Bà vương, đều cùng bao nhiêu trăm ngàn quyến-thuộc câu hội.
There were four asura kings, the asura king Balin, the asura king Kharaskandha, the asura king Vemachitrin, and the asura king Rahu, each with several hundreds of thousands of followers.
Có bốn vị A-Tu-La vương: Bà-Trĩ A-Tu-La vương, Dà-La-Khiên-Đà A-Tu-La vương, Tỳ-Ma-Chất-Đa-La A-Tu-La vương, La-Hầu A-Tu-La vương, đều cùng bao nhiêu trăm ngàn quyến-thuộc câu hội.
There were four garuda kings, the garuda king Great Majesty, the garuda king Great Body, the garuda king Great Fullness, and the garuda king As One Wishes, each with several hundreds of thousands of followers. And there was King Ajatashatru, the son of Vaidehi, with several hundreds of thousands of followers.
Có bốn vị Ca-Lâu-La vương: Đại-Oai-Đức Ca-Lâu-La vương, Đại-Thân Ca-Lâu-La vương, Đại-Mãn Ca-Lâu-La vương, Như-Ý Ca-Lâu-La vương, đều cùng bao nhiêu quyến thuộc câu hội. Và Vua A-Xà-Thế, con bà Vi-Đề-Hi, cùng bao nhiêu trăm ngàn quyến thuộc câu hội.
Each of these, after bowing in obeisance before the Buddha’s feet, withdrew and took a seat to one side.
Cả chúng đều lễ chân Phật, lui ngồi một phía.
At that time the World-Honored One, surrounded by the four kinds of believers, received offerings and tokens of respect and was honored and praised. And for the sake of the bodhisattvas he preached the Great Vehicle sutra entitle Immeasurable Meanings, a Law to instruct the bodhisattvas, one that is guarded and kept in mind by the Buddhas.
When the Buddha had finished preaching this Sutra, he sat with his legs crossed in lotus position and entered into the samadhi of the place of immeasurable meanings, his body and mind never moving.
- Lúc bấy giờ, đức Thế-Tôn, hàng tứ chúng vây quanh cúng-dường cung kính ngợi khen tôn trọng, vì các vị Bồ-Tát mà nói kinh Đại-thừa tên là: “Vô-Lượng-Nghĩa”, là pháp giáo hoá Bồ-Tát được chư Phật hộ-niệm. Nói kinh này xong, đức Phật ngồi xếp bằng nhập vào chánh định “Vô-Lượng Nghiã-Xứ”, thân và tâm của Phật đều không lay động.
At that time heaven rained down mandarava flowers, great mandarava flowers, manjushaka flowers, and great manjushaka flowers, scattering them over the Buddha and over the great assembly, and everywhere the Buddha world quaked and trembled in six different ways.
Khi đó trời mưa hoa Mạn-đà-la, hoa Ma-ha Mạn-đà-la, hoa Mạn-thù-sa, hoa Ma-ha Mạn-thù-sa, để rải trên đức Phật cùng hàng đại chúng; khắp cõi Phật sáu điệu vang động (12) .
At that time the monks, nuns, laymen, laywomen, heavenly beings, dragons, yakshas, gandharvas, asuras, garudas, kimnaras, mahoragas, human and nonhuman beings in the assembly, as well as the petty kings and wheel-turning sage kings – all those in the great assembly, having gained what they had never had before, were filled with joy and, pressing their palms together, gazed at the Buddha with a single mind.
Lúc bấy giờ, trong chúng hội, các hàng: Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, cận-sự-nam, cận-sự-nữ, Trời, Rồng, Dạ-Xoa, Càn-thát-bà (13) , A-tu-la (14) , Ca-lâu-la (15) , Khẩn-na-la (16) , Ma-hầu-la-dà (17) , nhơn, phi-nhơn và các vị tiểu-vương cùng Chuyển-luân-thánh-vương, các đại chúng ấy đều được thấy việc chưa từng có, vui mừng chắp tay một lòng nhìn Phật.
At that time the Buddha emitted a ray of light from the tuft of white hair between his eyebrows, one of his characteristic features, lighting up eighteen thousand worlds in the eastern direction. There was no place that the light did not penetrate, reaching downward as far as the Avichi hell and upward to the Akanishtha heaven.
- Bấy giờ, đức Phật từ nơi tướng lông trắng giữa chặn mày phóng ra luồng hào-quang chiếu khắp cả một muôn tám nghìn cõi ở phương Đông, dưới thời chiếu đến địa ngục A-Tỳ, trên suốt thấu trời Sắc-cứu-cánh.
From this world one could see the living beings in the six paths of existence in all of those other lands.
Chúng ở cõi này đều thấy cả sáu loài chúng-sanh (18), ở các cõi kia.
One could likewise see the Buddhas present at that time in those other lands and could hear the sutra teachings which those Buddhas were expounding. At the same time one could see the monks, nuns, laymen, and laywomen who had carried out religious practices and attained the way.
Lại thấy các đức Phật hiện tại nơi các cõi kia và nghe kinh pháp của các đức Phật ấy nói. Cùng thấy nơi các cõi kia, các hàng Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, cận-sự-nam, cận-sự-nữ, những người tu hành đắc đạo.
One could also see the bodhisattvas and mahasattvas who, through various causes and conditions and various types of faith and understanding and in various forms and aspects were carrying out the way of the bodhisattva. And one could also see the Buddhas who had entered parinirvana, towers adorned with the seven treasures were erected for the Buddha relics.
Lại thấy các vị đại Bồ-Tát dùng các món nhân duyên, các lòng tín giải, các loại tướng mạo mà tu hành đạo Bồ-Tát. Lại thấy các đức Phật nhập Niết-bàn, lại thấy sau khi các đức Phật nhập Niết-bàn, đem xá-lợi của Phật mà dựng tháp bằng bảy báu.
At that time the Bodhisattva Maitreya had this thought: Now the World-Honored One has manifested these miraculous signs. But what is the cause of these auspicious portents?
- Khi ấy, ngài Di-Lặc Bồ-Tát nghĩ rằng: “Hôm nay đức Thế-Tôn hiện thần biến tướng, vì nhân duyên gì mà có điềm lành này.
Now the Buddha, the World Honored One, has entered into samadhi. An unfathomable event such as this is seldom to be met with. Whom shall I question about this? Who can give me an answer?
Nay đức Phật đương nhập chánh định, việc biến hiện hi hữu không thể nghĩ bàn này nên hỏi ai, ai đáp được?”
And again he had this thought: this Manjushri, son of a Dharma King, has already personally attended and given offerings to immeasurable numbers of Buddhas in the past. Surely he must see these rare signs. I will now question him.
Ngài lại nghĩ: “Ông Pháp-Vương-tử (19) Văn-Thù Sư-Lợi này đã từng gần gũi cúng dường vô lượng các đức Phật đời quá khứ chắc đã thấy tướng hi hữu này, ta nay nên hỏi ông”.
At this time the monks, nuns, laymen and laywomen, as well as the heavenly beings, dragons, spirits, and the others all had this thought: this beam of brightness from the Buddha, these signs of transcendental powers – now whom shall we question about them?
Lúc đó, hàng Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, cận-sự-nam, cận-sự-nữ (20) và các trời, rồng, quỉ, thần v.v… đều nghĩ rằng: “Tướng thần thông sáng chói của đức Phật hiện đây, nay nên hỏi ai?”
At that time Bodhisattva Maitreya wished to settle his doubts concerning the matter. And in addition he could see what was in the minds of the four kinds of believers, the monks, nuns, laymen and laywomen, as well as the heavenly beings, dragons, spirits and the others who made up the assembly. So he questioned Manjushri, saying, “What is the cause of these auspicious portents, these signs of transcendental powers, this emitting of a great beam of brightness that illumines the eighteen thousand lands in the eastern direction so we can see all the adornments of the Buddha worlds there?”
- Bấy giờ, ngài Di-Lặc Bồ-Tát muốn giải quyết chỗ nghi của mình, ngài lại xét tâm niệm của bốn-chúng: Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, cận-sự-nam, cận-sự-nữ và của cả chúng hội trời, rồng, quỉ, thần v.v… mà hỏi Văn-Thù Sư-Lợi rằng: Vì nhân duyên gì mà có tướng lành thần thông này, Phật phóng ánh sáng lớn soi khắp một muôn tám nghìn cõi ở phương Đông, đều thấy cõi nước trang nghiêm của các đức Phật?
Then Bodhisattva Maitreya, wishing to state his meaning once more, asked the question in verse form:
- Khi đó, ngài Di-Lặc muốn nói lại nghĩa trên, dùng kệ hỏi rằng: Ngài Văn-Thù Sư-Lợi!
Manjushri,
Why from the white tuft between the eyebrows
of our leader and teacher
does this great light shine all around?
Why do mandarava
Đức Đạo-Sư cớ chi
Lông trắng giữa chặn mày
Phóng ánh sáng khắp soi?
Trời mưa hoa Mạn-đà
Cùng hoa Mạn-thù-Sa,
and manjushaka flowers rain down
and breezes scented with sandalwood
delight the hearts of the assembly?
Because of these
the earth is everywhere adorned and purified
and this world
Gió thơm mùi chiên đàn
Vui đẹp lòng đại chúng
Vì nhân duyên như vậy
Cõi đất đều nghiêm tịnh
Mà trong thế giới này
quakes and trembles in six different ways.
At this time the four kinds of believers
are all filled with joy and delight,
they rejoice in body and mind,
having gained what they never had before.
Sáu điệu vang động lên
Bấy giờ bốn bộ chúng
Thảy đều rất vui mừng
Thân cùng ý thơ thới
Được việc chưa từng có.
The beam of brightness from between the eyebrows
illumines the eastern direction
and eighteen thousand lands
are all the color of gold.
- Ánh sáng giữa chặn mày
Soi suốt thẳng phương Đông
Một muôn tám nghìn cõi
Đều ánh như sắc vàng.
From the Avichi hell
upward to the Summit of Being,
throughout the various worlds
the living beings in the six paths,
the realm to which their births and deaths are tending,
their good and bad deeds,
and the pleasing or ugly recompense they receive –
all these can be seen from here.
Từ địa ngục A-tỳ
Trên đến trời Hữu-Đảnh
Trong các thế giới đó
Cả sáu đạo chúng sanh
Sống chết của kia đến
Nghiệp duyên lành cùng dữ
Thọ báo có tốt xấu
Tại đây đều thấy rõ.
We can also see Buddhas,
those sage lords, lions,
expounding and preaching sutras
that are subtle, wonderful and foremost.
Their voices are clear and pure,
issuing in soft and gentle sounds,
as they teach bodhisattvas
in numberless millions.
Their Brahma sounds are profound and wonderful,
making people delight in hearing them.
- Lại thấy các đức Phật
Đấng Thánh-Chúa sư-tử
Diễn nói các kinh điển
Nhiệm mầu bậc thứ nhất.
Tiếng của Ngài thanh-tịnh
Giọng nói ra êm dịu
Dạy bảo các Bồ-Tát
Vô-số ức muôn người
Tiếng Phạm-âm thâm diệu
Khiến người đều ưa nghe.
Each in his own world
preaches the correct Law,
following various causes and conditions
and employing immeasurable similes,
illuminating the Law of the Buddha,
guiding living beings to enlightenment.
If a person should encounter troubles,
loathing old age, sickness and death,
the Buddhas preach to him on nirvana,
explaining how he may put an end to all troubles.
If a person should have good fortune,
having in the past made offerings to the Buddhas,
determined to seek a superior Law,
the Buddhas preach the way of the pratyekabuddha.
If there should be Buddha sons
who carry out various religious practices,
seeking to attain the unsurpassed wisdom,
the Buddhas preach the way of purity.
Các Phật ở cõi mình
Mà giảng nói chánh pháp
Dùng nhiều món nhân duyên
Cùng vô lượng tỉ dụ
Để soi rõ Phật Pháp
Mà khai ngộ chúng sanh.
Nếu có người bị khổ
Nhàm lìa già, bệnh, chết,
Phật vì nói Niết-bàn
Để dứt các ngằn khổ
Nếu là người có phước
Đã từng cúng dường Phật
Chí cầu pháp thù thắng
Vì nói hạnh Duyên-giác
Nếu lại có Phật tử
Tu-tập các công hạnh
Để cầu tuệ vô thượng
Phật vì nói tịnh đạo.
Manjushri,
I have been dwelling here,
seeing and hearing in this manner
many things numbering in the thousands of millions.
Numerous as they are,
I will now speak of them in brief.
- Ngài Văn-Thù Sư-Lợi!
Tôi ở tại nơi đây
Thấy nghe dường ấy đó
Và nghìn ức việc khác
Thấy rất nhiều như thế
Nay sẽ lược nói ra:
I see in these lands
bodhisattvas numerous as Ganges sands,
according with various causes and conditions
and seeking the way of the Buddha.
Some of them give alms,
gold, silver, coral,
pears, mani jewels,
seashell, agate,
diamonds and other rarities,
men and women servants, carriages,
jeweled hand carriages and palanquins,
gladly presenting these donations.
- Tôi thấy ở cõi kia
Có hằng sa Bồ-Tát
Dùng các món nhân duyên
Mà cầu chứng Phật đạo.
Hoặc có vị bố-thí
Vàng, bạc, ngọc, san-hô,
Chơn châu, ngọc như-ý,
Ngọc xa-cừ mã-não,
Kim-cương các trân-bửu
Cùng tôi tớ, xe cộ
Kiệu, cán chưng châu báu
Vui vẻ đem bố thí
Such gifts they give to the Buddha way,
desiring to achieve the vehicle
that is foremost in the threefold world
and praised by the Buddhas.
There are some bodhisattvas
who give jeweled carriages drawn by teams of four,
with railings and flowered canopies
adorning their top and sides.
Again I see bodhisattvas
who give their own flesh, hands and feet,
or their wives and children,
seeking the unsurpassed way.
I also see bodhisattvas
who happily give
heads, eyes, bodies and limbs
in their search for the Buddha wisdom.
Hồi hướng về Phật đạo
Nguyện được chứng thừa ấy
Bậc nhất của ba cõi
Các Phật hằng khen ngợi.
Hoặc có vị Bồ-Tát
Xe tứ mã xe báu
Bao lơn che tàn đẹp
Trau tria dùng bố thí.
Lại thấy có Bồ-Tát
Bố thí cả vợ con
Thân thịt cùng tay chân
Để cầu vô thượng đạo.
Lại thấy có Bồ-Tát
Đầu, mắt và thân thể
Đều ưa vui thí cho
Để cầu trí tuệ Phật
Manjushri,
I see kings
going to visit the place of the Buddha
to ask him about the unsurpassed way.
They put aside their happy lands,
their palaces, their men and women attendants,
shave their hair and beard
and don the clothes of the Dharma.
- Ngài Văn-Thù Sư Lợi!
Ta thấy các Quốc-vương
Qua đến chỗ của Phật
Thưa hỏi đạo vô thượng
Bèn bỏ nước vui vẻ
Cung điện cả thần thiếp
Cạo sạch râu lẫn tóc
Mà mặc y pháp phục.
Or I see bodhisattvas
who become monks,
living alone in quietude,
delighting in chanting the sutras.
Again I see bodhisattvas
bravely and vigorously exerting themselves,
entering the deep mountains,
their thoughts on the Buddha way.
And I see them removing themselves from desire,
constantly dwelling in emptiness and stillness,
advancing deep into the practice of mediation
until they have gained the five transcendental powers.
Hoặc lại thấy Bồ-Tát
Mà hiện làm Tỳ-kheo
Một mình ở vắng vẻ
Ưa vui tụng kinh điển
Cũng thấy có Bồ-Tát
Dõng mãnh và tinh tấn
Vào ở nơi thâm sơn
Suy xét mối Phật đạo
Và thấy bậc ly dục
Thường ở chỗ không nhàn
Sâu tu các thiền định
Được năm món thần thông
And I see bodhisattvas
resting in meditation, palms pressed together,
with a thousand, ten thousand verses
praising the king of the doctrines.
Again I see bodhisattvas,
profound in wisdom, firm in purpose,
who know how to question the Buddhas
and accept and abide by all they hear.
Và thấy vị Bồ-Tát
Chắp tay trụ thiền định
Dùng ngàn muôn bài kệ
Khen ngợi các Pháp-vương
Lại thấy có Bồ-Tát
Trí sâu chí bền chắc
Hay hỏi các đức Phật
Nghe rồi đều thọ trì.
I see Buddha sons
proficient in both meditation and wisdom,
who use immeasurable numbers of similes
to expound the Law to the assembly,
delighting in preaching the Law,
converting the bodhisattvas,
defeating the legions of the devil
and beating the Dharma drum.
Lại thấy hàng Phật tử
Định huệ trọn đầy đủ
Dùng vô lượng tỉ dụ
Vì chúng mà giảng pháp
Vui ưa nói các pháp
Dạy bảo các Bồ-Tát
Phá dẹp chúng binh ma
Mà đánh rền trống pháp
And I see bodhisattvas
profoundly still and silent,
honored by heavenly beings and dragons
but not counting that a joy.
And I see bodhisattvas
living in forests, emitting light,
saving those who suffer in hell,
causing them to enter the Buddha way.
Cùng thấy vị Bồ-Tát
Vắng bặt yên lặng ngồi
Trời, rồng đều cung-kính
Chẳng lấy đó làm mừng,
Và thấy có Bồ-Tát
Ở rừng phóng hào quang
Cứu khổ chốn địa ngục
Khiến đều vào Phật đạo.
And I see Buddha sons
who have never once slept,
who keep circling through the forest
diligently seeking the Buddha way.
And I see those who observe the precepts,
no flaw in their conduct,
pure as jewels and gems,
and in that manner seeking the Buddha way.
Lại thấy hàng Phật tử
Chưa từng có ngủ nghỉ
Kinh hành ở trong rừng
Siêng năng cầu Phật đạo
Cũng thấy đủ giới đức
Uy nghi không thiếu sót
Lòng sạch như bảo châu
Để cầu chứng Phật đạo.
And I see Buddha sons
abiding in the strength of fortitude,
taking the abuse and blows
of persons of overbearing arrogance,
willing to suffer all these,
and in that manner seeking the Buddha way.
Và thấy hàng Phật tử
Trụ vào sức nhẫn nhục
Bị kẻ tăng-thượng-mạn
Mắng rủa cùng đánh đập
Thảy đều hay nhẫn được
Để cầu chứng Phật đạo
I see bodhisattvas
removing themselves form frivolity and laughter
and from foolish companions,
befriending persons of wisdom,
unifying their minds, dispelling confusion,
ordering their thoughts in mountain and forest
for a million, a thousand, ten thousand years
in that manner seeking the Buddha way.
Lại thấy có Bồ-Tát
Xa rời sự chơi cười
Và quyến thuộc ngu si
Ưa gần gũi người trí
Chuyên tâm trừ loạn động
Nhiếp niệm ở núi rừng
Trải ức nghìn muôn năm
Để cầu được Phật đạo.
Or I see bodhisattvas
with delicious things to eat and drink
and a hundred kinds of medicinal potions,
offering them to the Buddha and his monks;
fine robes and superior garments
costing in the thousands or ten thousands,
or robes that are beyond cast,
offering them to the Buddha and his monks;
a thousand, ten thousand, a million kinds
of jeweled dwellings made of sandalwood
and numerous wonderful articles of bedding,
offering them to the Buddha and his monks;
immaculate gardens and groves
where flowers and fruit abound,
flowing springs and bathing pools,
offering them to the Buddha and his monks;
offerings of this kind,
or many different wonderful varieties
presented gladly and without regret
as they seek the unsurpassed way.
- Lại thấy vị Bồ-Tát
Đồ ăn uống ngọt ngon
Cùng trăm món thuốc thang
Đem cúng Phật và Tăng,
Áo tốt đồ thượng phục
Giá đáng đến nghìn muôn
Hoặc là vô giá y
Dùng nghìn muôn ức thứ
Nhà báu bằng Chiên đàn
Các giường nằm tốt đẹp
Để cúng Phật cùng Tăng
Rừng vườn rất thanh tịnh
Bông trái đều sum sê
Suối chảy cùng ao tắm
Cúng cho Phật và Tăng,
Cúng thí như thế đó
Các đồ cúng tốt đẹp
Vui vẻ không hề nhàm
Để cầu đạo vô thượng.
Or there are bodhisattvas
who expound the Law of tranquil extinction,
giving different types of instruction
to numberless living beings.
Or I see bodhisattvas
viewing the nature of all phenomena
as having no dual characteristics,
as being like empty space.
And I see Buddha sons
whose minds have no attachments,
who use this wonderful wisdom
to seek the unsurpassed way.
- Lại có vị Bồ-Tát
Giảng nói pháp tịch diệt
Dùng các lời dạy dỗ
Dạy vô số chúng sanh
Hoặc thấy vị Bồ-Tát
Quán sát các pháp tịnh
Đều không có hai tướng
Cũng như khoảng hư không
Lại thấy hàng Phật tử
Tâm không chỗ mê đắm
Dùng món diệu huệ này
Mà cầu đạo vô thượng.
Manjushri,
there are also bodhisattvas
who after the Buddha has passed into extinction
make offerings to his relics.
I see Buddha sons
building memorial towers
as numberless as Ganges sands,
ornamenting each land with them,
jeweled towers lofty and wonderful,
five thousand yojanas high,
their width and depth
exactly two thousand yojanas,
each of these memorial towers
with its thousand banners and streamers,
with curtains laced with gems like dewdrops
and jeweled bells chiming harmoniously.
There heavenly beings, dragons, spirits,
human and nonhuman beings,
with incense, flowers and music
constantly making offerings.
- Ngài Văn-Thù Sư-Lợi!
Lại có vị Bồ-Tát
Sau khi Phật diệt độ
Cúng dường Xá-Lợi-Phật.
Lại thấy hàng Phật tử
Xây dựng các tháp miếu
Nhiều vô số hằng sa
Nghiêm sức khắp cõi nước.
Bảo tháp rất cao đẹp
Đều năm nghìn do tuần.
Bề ngang rộng xứng nhau
Đều hai nghìn do tuần.
Trong mỗi mỗi tháp miếu
Đều có ngàn tràng phan
Màn châu xen thả xuống
Tiếng linh báu hòa reo
Các vị trời, rồng, thần,
Người cùng với phi nhơn
Hương, hoa, cùng kỹ nhạc
Thường đem đến cúng dường
Manjushri,
these Buddha sons
in order to make offerings to the relics
adorn the memorial towers
so that each land, just as it is,
is as outstandingly wonderful and lovely
as the heavenly king of trees
when its flowers open and unfold.
Ngài Văn-Thù Sư-Lợi!
Các hàng Phật tử kia
Vì cúng dường xá-lợi
Nên trang sức tháp miếu,
Cõi quốc giới tự nhiên
Thù đặc rất tốt đẹp
Như cây Thiên-thụ-vương
Hoa kia đang xòe nở
When the Buddha emits a beam of light
I and the other members of the assembly
can see these lands
in all their various outstanding wonders.
The supernatural powers of the Buddhas
and their wisdom are rare indeed;
by emitting one pure beam of light,
the Buddhas illuminate countless lands.
I and the others have seen this,
have gained something never known before.
- Phật phóng một luồng sáng
Ta cùng cả chúng hội
Thấy nơi cõi nước này
Các thứ rất tốt đẹp
Thần lực của chư Phật
Trí huệ đều hi hữu
Phóng một luồng tịnh-quang
Soi khắp vô lượng cõi
Chúng ta thấy việc này
Được điều chưa từng có.
Buddha son, Manjushri,
I beg you to settle the doubts of the assembly.
The four kinds of believers look up in happy anticipation,
gazing at you and me.
Why does the World-Honored One
emit this beam of brightness?
Buddha son, give a timely answer,
settle these doubts and occasion joy!
What rich benefits will come
from the projecting of this beam of brightness?
It must be that the Buddha wishes to expound
the wonderful Law he gained
when he sat in the place of practice.
He must have prophecies to bestow.
He has showed us Buddha lands
with their adornment and purity of manifold treasures,
and we have seen their Buddhas –
this is not done for petty reasons.
Manjushri, you must know.
The four kinds of believers, the dragons and spirits
gaze at you in surmise,
wondering what explanation you will give.
- Xin Phật tử Văn-Thù
Giải quyết lòng chúng nghi
Bốn chúng đều mong ngóng
Nhìn ngài và nhìn ta
Đức Thế-Tôn cớ chi
Phóng ánh quang minh này?
Phật tử phải thời đáp
Quyết nghi cho chúng mừng
Có những lợi ích gì
Đức Phật phóng quang này?
Khi Phật ngồi đạo tràng
Chứng được pháp thâm diệu
Vì muốn nói Pháp đó
Hay là sẽ thọ ký?
Hiện bày các cõi Phật
Các báu sạch trang nghiêm
Cùng thấy các đức Phật
Đây không phải cớ nhỏ
Ngài Văn-Thù nên biết
Bốn chúng và Long, Thần
Nhìn xem xét ngài đó
Mong sẽ nói những gì?
At that time Manjushri said to the bodhisattva and mahasattva Maitreya and the other great men: “Good men, I suppose that the Buddha, the World Honored One, wishes now to expound the great Law, to rain down the rain of the great Law, to blow the conch of the great Law, to beat the drum of the great Law, to elucidate the meaning of the great Law.
- Lúc bấy giờ, ngài Văn-Thù Sư-Lợi nói với ngài Di-Lặc Đại Bồ-Tát cùng các vị Đại-sĩ: “Các Thiện-nam-tử! Như chỗ tôi xét nghĩ thì nay đức Phật Thế-Tôn muốn nói pháp lớn, mưa pháp vũ lớn, thổi pháp loa lớn, đánh pháp cổ lớn và diễn pháp nghĩa lớn.
Good men, in the past I have seen this auspicious portent among the Buddhas. They emitted a beam of light like this, and after that they expounded the great Law. Therefore we should know that now, when the present Buddha manifests this light, we will do likewise. He wishes to cause all living beings to hear and understand the Law, which is difficult for all the world to believe. Therefore he has manifested this auspicious portent.
- Các thiện-nam-tử! Ta từng ở nơi các đức Phật đời quá khứ thấy điềm lành này, Phật kia phóng hào quang đó rồi liền nói pháp lớn. Cho nên chắc biết rằng hôm nay đức Phật hiện hào quang cũng lại như vậy. Phật vì muốn cho chúng sanh đều được nghe biết pháp mầu mà tất cả trong đời khó tin theo, cho nên hiện điềm lành này.
“Good men, once, at a time that was an immeasurable, boundless, inconceivable number of asamkhya kalpas in the past, there was a Buddha named Sun Moon Bright, Thus Come One, worthy of offerings, of right and universal knowledge, perfect clarity and conduct, well gone, understanding the world, unexcelled worthy, trainer of people, teacher of heavenly and human beings, Buddha, World-Honored One, who expounded the correct Law. His exposition was good at the beginning, good in the middle, good at the end. The meaning was profound and far-reaching, the words were skillful and wondrous. It was pure and without alloy, complete, clean and spotless, and bore the marks of Brahma practice.”
Các thiện-nam-tử! Như vô lượng vô biên a-tăng-kỳ (21) kiếp về trước. Bấy giờ có đức Phật hiệu Nhật-Nguyệt Đăng-Minh Như-Lai, Ứng-cúng, Chính-biến-tri, Minh-hạnh-túc, Thiện-thệ, Thế-gian-giải, Vô-thượng-sĩ, Điều-ngự Trượng-phu, Thiên-Nhâân-Sư, Phật Thế-Tôn, diễn nói chánh pháp. Ban đầu, giữa, rốt sau ba chặng đều lành, nghĩa lý rất sâu xa, lời lẽ khéo mầu, thuần một không tạp, đầy đủ cả tướng phạm hạnh thanh bạch.
“For the sake of those seeking to become voice-hearers he responded by expounding the Law of the four noble truths, so that they could transcend birth, old age, sickness and death and attain nirvana. For the sake of those seeking to become pratyekabuddhas he responded by expounding the Law of the twelve-linked chain of causation. For the sake of the bodhisattvas he responded by expounding the six paramitas, causing them to gain anuttara-samyak-sambodhi and to acquire the wisdom that embraces all species.”
Phật, vì người cầu đạo Thanh-văn, nói pháp Tứ-đế (22) thoát khỏi sanh, già, bệnh, chết, cứu cánh Niết-bàn. Vì hạng cầu quả Duyên-giác, nói pháp Mười-hai-nhân-duyên (23) , vì hàng Bồ-Tát nói sáu pháp Ba-la-mật (24) làm cho chứng được quả vô-thượng chánh-đẳng chánh-giác thành bậc nhứt- thiết chủng-trí. (25)
“Then there was another Buddha who was also named Sun Moon Bright, and then another Buddha also named Sun Moon Bright. There were twenty thousand Buddhas like this, all with the same appellation, all named Sun Moon Bright. And all had the same surname, the surname Bharadvaja.
Kế lại có đức Phật cũng hiệu Nhật-Nguyệt Đăng-Minh, lại có đức Phật cũng hiệu Nhật-Nguyệt Đăng-Minh. Như thế đến hai muôn đức Phật đều đồng một tên, hiệu Nhật-Nguyệt Đăng-Minh, lại cùng đồng cùng một họ, họ Phả-La-Đọa.
Maitreya, you should understand that from the first Buddha to the last, all had the same appellation, all were named Sun Moon Bright. They were worthy of all the ten epithets and the Law they expounded was good at the beginning, in the middle, and at the end.”
Di-Lặc nên biết! Đức Phật trước, đức Phật sau đều đồng một tên, hiệu Nhật-Nguyệt Đăng-Minh, đầy đủ mười hiệu, những pháp được nói ra, đầu, giữa, sau đều lành.
“The last Buddha, when he had not yet left family life, had eight princely sons. The first was named Having Intention, the second Good Intention, the third Immeasurable intention, the fourth jeweled intention, the fifth Increased Intention, the sixth Cleansed of Doubt Intention, the seventh Echoing Intention, and the eighth Law Intention. Dignity and virtue came easily to them, and each presided over a four-continent realm.”
Đức Phật rốt sau cả, lúc chưa xuất-gia có tám vị vương- tử: Người thứ nhất tên Hữu-Ý, thứ hai tên Thiện-Ý, thứ ba tên Vô-Lượng-Ý, thứ tư tên Bửu-Ý, thứ năm tên Tăng-Ý, thứ sáu tên Trừ-Nghi-Ý, thứ bảy Hưởng-Ý, thứ tám tên Pháp-Ý.
“When these princes heard that their father had left family life and had gained anuttara-samyak-sambodhi, they all cast aside their princely positions and followed him by leaving family life. Conceiving a desire for the Great Vehicle, the constantly carried out Brahma practices, and all became teachers of the Law. They had already planted good roots in the company of a thousand, ten thousand Buddhas.”
Tám vị vương- tử đó có uy đức tự tại đều lãnh trị bốn châu thiên hạ (26) . Nghe vua cha xuất gia chứng đạo vô-thượng chánh-đẳng chánh-giác đều bỏ ngôi vua cũng xuất-gia theo, phát tâm Đại thừa, thường tu hạnh thanh tịnh, đều làm bậc pháp sư, thuở trước đã từng ở chỗ nghìn muôn đức Phật vun trồng các cội lành.
“At that time the Buddha Sun Moon Bright preached the Great Vehicle sutra entitled Immeasurable Meanings, a Law to instruct the Bodhisattvas, one that is guarded and kept in mind by the Buddhas. When he had finished preaching the sutra, he sat cross-legged in the midst of the great assembly and entered into the samadhi of the place of immeasurable meanings, his body and mind never moving.
- Đức Phật Nhật-Nguyệt Đăng-Minh lúc đó nói kinh Đại thừa tên “Vô-Lượng Nghĩa-Xứ” là pháp giáo hoá Bồ-Tát được chư Phật hộ niệm. Nói kinh đó rồi, Phật liền ở trong đại chúng ngồi xếp bằng nhập vào cảnh chánh định “Vô-Lượng Nghĩa-Xứ”, thân và tâm chẳng động.
At this time heaven rained down mandarava flowers, great mandarava flowers, manjushaka flowers, and great manjushaka flowers, scattering them over the Buddha and the great assembly, and everywhere the Buddha world quaked and trembled in six different ways.”
“At that time the monks, nuns, laymen and laywomen , heavenly beings, dragons, yakshas, gandharvas, asuras, garudas, kimnaras, and mahoragas, the human and nonhuman beings in the assembly, as well as the petty kings and wheel-turning sage kings – all those in this great assembly gained what they had never had before and, filled with joy, pressed their palms together and gazed at the Buddha with a single mind.
- Khi ấy trời mưa hoa Mạn-đà-la, hoa Ma-ha Mạn-đà-la, hoa Mạn-thù-sa cùng hoa Ma-ha Mạn-thù-sa để rải trên đức Phật và hàng đại-chúng. Khắp cõi nước Phật sáu điệu vang động. Lúc đó trong hội, hàng Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, cận-sự nam, cận-sự nữ, trời, rồng, dạ-xoa, càn-thát-bà, a-tu-la, ca-lâu-la, khẩn-na-la, ma-hầu-la-dà, nhơn, phi-nhơn cùng các vị tiểu vương, các vị Chuyển-luân thánh-vương v.v… các đại-chúng đó được điều chưa từng có, mừng rỡ chắp tay một lòng nhìn Phật.
“At that time the Thus Come One emitted a ray of light from the tuft of white hair between his eyebrows, one of his characteristic features, lighting up eighteen thousand Buddha lands in the eastern direction. There was no place that the light did not penetrate, just as you have seen it light up these Buddha lands now.”
- Bấy giờ, đức Như-Lai từ tướng lông trắng chặn giữa chân mày phóng ra luồng ánh sáng soi khắp cùng cả một muôn tám nghìn cõi nước ở phương đông, như nay đương thấy ở cõi Phật đây.
“Maitreya, you should understand this. At that time in the assembly there were twenty million bodhisattvas who were happy and eager to hear the Law. When these bodhisattvas saw this beam of light that illuminated the Buddha lands everywhere, they gained what they had never had before. They wished to know the causes and conditions that had occasioned this light.”
Di-Lặc nên biết! Khi đó trong hội, có hai mươi ức Bồ-Tát ưa muốn nghe pháp, các vị Bồ-Tát ấy thấy ánh sáng chiếu khắp các cõi Phật được điều chưa từng có, đều muốn biết vì duyên cớ gì mà phóng ánh-sáng này.
“At that time there was a bodhisattva named Wonderfully Bright who had eight hundred disciples.
Khi ấy, có vị Bồ-Tát hiệu Diệu-Quang có tám trăm người đệ-tử.
At this time the Buddha Sun Moon Bright arose from his samadhi and, because of the bodhisattva Wonderfully Bright, preached the Great Vehicle sutra called the Lotus of the Wonderful Law, a Law to instruct the bodhisattvas, one that is guarded and kept in mind by the Buddhas. For sixty small kalpas the Buddha remained in his seat without rising, and the listeners in the assembly at that time also remained seated there for sixty small kalpas, their bodies and minds never moving.
- Bấy giờ, đức Phật Nhật-Nguyệt Đăng-Minh từ trong chánh-định mà dậy, vì Diệu-Quang Bồ-Tát nói kinh Đại-thừa tên “Diệu-Pháp Liên-Hoa” là pháp giáo hoá Bồ-Tát được chư Phật hộ niệm, trải qua sáu mươi tiểu kiếp chẳng rời chỗ ngồi.
And yet it seemed to them that they had been listening to the Buddha peach for no more than the space of a meal. At this time in the assembly there was not a single person who in body or mind had the least feeling of weariness.”
- Lúc ấy trong hội, người nghe pháp cũng ngồi một chỗ đến sáu mươi tiểu kiếp thân tâm đều không lay động, nghe đức Phật nói pháp cho là như trong khoảng bữa ăn. Bấy giờ trong chúng không có một người nào hoặc là thân hoặc là tâm mà sanh lười mỏi.
“When the Buddha Sun Moon Bright had finished preaching this sutra over a period of sixty small kalpas, he spoke these words to the Brahmas, devils, shramanas and Brahmans, as well as to the heavenly and human beings and asuras in the assembly, saying, ‘tonight at midnight the Thus Come One will enter the nirvana of no remainder.”
- Đức Phật Nhật-Nguyệt Đăng-Minh trong sáu mươi tiểu kiếp nói kinh đó rồi, liền ở trong chúng Ma, Phạm, Sa-môn, Bà-la-môn, và Trời, Người, A-tu-la mà tuyên rằng: “Hôm nay vào nửa đêm, Như-Lai sẽ nhập Vô-dư Niết-bàn”.
“At this time there was a bodhisattva named Virtue Storehouse. The Buddha Sun Moon Bright bestowed a prophecy on him, announcing to the monks, “This bodhisattva Virtue Storehouse will be the next to become a Buddha. He will be called Pure Body, tathagata, arhat, samyak-sambuddha.”
Khi đó có vị Bồ-Tát, tên Đức-Tạng đức Phật Nhật-Nguyệt Đăng-Minh liền thọ-ký (27) cho, bảo các Tỳ-kheo rằng : “Ông Đức-Tạng Bồ-Tát này kế đây sẽ thành Phật hiệu là Tịnh-Thân Như-Lai Ứng-cúng, chánh-đẳng chánh-giác”.
“After the Buddha had finished bestowing this prophecy, at midnight he entered the nirvana of no remainder.”
Đức Phật thọ ký xong, vào nửa đêm bèn nhập Vô-dư Niết-bàn.
“After the Buddha had passed away, Bodhisattva Wonderfully Bright upheld the Sutra of the Lotus of the Wonderful Law, for a period of fully eighty small kalpas expounding it for others.
- Sau khi đức Phật diệt-độ, Diệu-Quang Bồ-Tát trì kinh “Diệu-Pháp Liên-Hoa” trải tám mươi tiểu kiếp vì người mà diễn nói.
The eight sons of the Buddha Sun Moon Bright all acknowledged Wonderfully Bright as their teacher. Wonderfully Bright taught and converted them and roused in them a firm determination to gain anuttara-samyak-sambodhi. Those princely sons gave offerings to immeasurable hundreds, thousands, ten thousands, millions of Buddhas, and after that all were able to achieve the Buddha way. The last to become a Buddha was named Burning Torch.”
- Tám người con của Phật Nhật-Nguyệt Đăng-Minh đều học với ngài Diệu-Quang, ngài Diệu-Quang dạy bảo cho đều vững bền ở nơi đạo vô-thượng chánh-đẳng chánh-giác. Các vị Vương-tử đó cúng dường vô lượng trăm nghìn muôn ức đức Phật đều thành Phật-đạo. Vị thành Phật rốt sau hết, hiệu là Nhiên-Đăng.
“Among the eight hundred disciples of Wonderfully Bright was one named Seeker of Fame. He was greedy for gain and support, and though he read and recited numerous sutras, he could not understand them, but for the most part forgot them. Hence he was called Seeker of Fame. Because this man had in addition planted various good roots, however, he was able to encounter immeasurable hundreds, thousands, ten thousands, millions of Buddhas, to make offerings to them, revere, honor and praise them.”
- Trong hàng tám trăm người đệ-tử có một người tên: Cầu-Danh, người này tham ưa danh lợi, dầu cũng đọc tụng các kinh mà chẳng thuộc rành, phần nhiều quên mất, nên gọi là Cầu-Danh. Người này cũng do có trồng các nhân duyên căn lành nên được gặp vô lượng trăm nghìn muôn ức đức Phật mà cúng dường cung kính tôn trọng khen ngợi.
“Maitreya, you should understand this. Bodhisattva Wonderfully Bright who lived then-could he be known to you? He was no other than I myself. And Bodhisattva Seeker of Fame was you.”
- Di-Lặc nên biết! Lúc đó Diệu-Quang Bồ-Tát đâu phải người nào lạ, chính là ta đấy. Còn Cầu-Danh Bồ-Tát là ngài đấy.
“Now when I see this auspicious portent, it is no different from what I saw before. Therefore I suppose that now the Thus Come One is about to preach the Great Vehicle sutra called the Lotus of the Wonderful Law, a Law to instruct the bodhisattvas, one that is guarded and kept in mind by the Buddhas.”
Nay thấy điềm lành này, cùng với xưa không khác, cho nên ta xét nghĩ hôm nay đức Phật Như-Lai sẽ nói kinh Đại-thừa tên: “Diệu-Pháp Liên-Hoa”là pháp giáo hoá Bồ-Tát được chư Phật hộ niệm.
At that time Manjushri, wishing in the presence of the great assembly to state his meaning once more, spoke in verse form, saying:
Bấy giờ, ngài Văn-Thù Sư-Lợi Bồ-Tát ở trong đại-chúng, muốn tuyên lại nghĩa trên mà nói kệ rằng:
I recall that in a past age
immeasurable, innumerable kalpas ago
there was a Buddha, most honored of men,
named Sun Moon Bright.
This World-Honored One expounded the Law,
saving immeasurable living beings
and numberless millions of bodhisattvas,
causing them to enter the Buddha wisdom.
- Ta nhớ thuở quá khứ
Vô lượng vô số kiếp
Có Phật Nhân Trung-Tôn
Hiệu Nhật-Nguyệt Đăng-Minh
Đức Thế-Tôn nói pháp
Độ vô lượng chúng sanh
Vô số ức Bồ-Tát
Khiến vào trí huệ Phật.
The eight princely sons whom this Buddha sired
before taking leave of family life,
when they saw that the great sage had left his family
did likewise, carrying out brahma practices.
- Khi Phật chưa xuất gia
Có sanh tám vương-tử
Thấy Đại-Thánh xuất gia
Cũng theo tu phạm-hạnh
At that time the Buddha preached the Great Vehicle,
a sutra named Immeasurable Meanings,
and in the midst of a great assembly
for the sake of the people established broad distinctions.
When the Buddha had finished preaching this sutra
he sat in the seat of the Law,
sitting cross-legged in the samadhi
called the place of immeasurable meanings.
- Phật nói kinh Đại-thừa
Tên là “Vô-Lượng-Nghĩa”
Ở trong hàng đại chúng
Mà vì rộng tỏ bày.
Phật nói kinh ấy rồi
Liền ở trong pháp tòa
Xếp bằng nhập chánh định
Tên “Vô-Lượng-Nghĩa-Xứ”
The heavens rained mandarava flowers,
heavenly drums sounded of themselves,
and the heavenly beings, dragons and spirits
made offerings to the most honored of men.
All the Buddha lands
immediately quaked and trembled greatly.
Trời rưới hoa Mạn-đà
Trống trời tự nhiên vang
Các trời, rồng, quỉ, thần
Cúng dường đấng Nhân-Tôn,
Tất cả các cõi Phật
Tức thời vang động lớn,
The Buddha emitted a light from between his eyebrows,
manifesting signs that are rarely seen.
This light illumined the eastern direction,
eighteen thousand Buddha lands,
showing how all the living beings there
were recompensed in birth and death for their past deed.
That one could see how these Buddha lands,
adorned with numerous jewels,
shone with hues of lapis lazuli and crystal
was due to the illumination of the Buddha’s light.
- Phật phóng sáng giữa mày
Hiện các việc hi hữu
Ánh sáng chiếu phương Đông
Muôn tám nghìn cõi Phật
Bày sanh tử nghiệp báo
Của tất cả chúng sanh
Lại thấy các cõi Phật
Dùng các báu trang nghiêm
Màu lưu ly pha lê
Đây bởi Phật quang soi.
One could also see the heavenly and human beings,
dragons, spirits, many yakshas,
gandharvas and kimnaras,
each making offerings to his respective Buddha.
- Lại thấy những trời, người
Rồng, thần, chúng Dạ-xoa
Càn-thát, Khẩn-na-la
Đều cúng dường Phật mình
One could also see Thus Come Ones
naturally attaining the Buddha way,
their bodies the color of golden mountains,
upright, imposing, very subtle and wonderful.
It was as though in the midst of pure lapis lazuli
there should appear statues of real gold.
In the midst of the great assembly the World-Honored Ones
expounded the principles of the profound Law.
36. Lại thấy các Như-Lai
Tự nhiên thành Phật đạo,
Màu thân như núi vàng
Đoan nghiêm rất đẹp mầu
Như trong lưu ly sạch
Hiện ra tượng chơn kim
Thế-Tôn trong đại chúng
Dạy nói nghĩa thâm diệu.
In one after another of the Buddha lands
the voice-hearers in countless multitudes
through the illumination of the Buddha’s light
all became visible with their great assemblies.
- Mỗi mỗi các cõi Phật
Chúng Thanh-văn vô số,
Nhân Phật-quang soi sáng
Đều thấy đại-chúng kia.
There were also monks
residing in the midst of forests,
exerting themselves and keeping the pure precepts
as though they were guarding a bright jewel.
Hoặc có các Tỳ-kheo
Ở tại trong núi rừng
Tinh tấn giữ tịnh giới
Dường như gìn châu sáng
One could also see bodhisattvas
carrying out almsgiving, forbearances, and so forth,
their number like Ganges sands,
due to the illumination of the Buddha’s light.
One could also see bodhisattvas
entering deep into meditation practices,
their bodies and minds still and unmoving,
in that manner seeking the unsurpassed way.
One could also see bodhisattvas
who knew that phenomena are marked by tranquility and extinction,
each in his respective land
preaching the Law and seeking the Buddha way.
- Lại thấy các Bồ-Tát
Bố thí nhẫn nhục thảy
Số đông như hằng sa (28)
Đây bởi sáng Phật soi.
Lại thấy hàng Bồ-Tát
Sâu vào các thiền định
Thân tâm lặng chẳng động
Để cầu đạo vô thượng.
Lại thấy các Bồ-Tát
Rõ tướng pháp tịch diệt
Đều ở tại nước mình
Nói pháp cầu Phật đạo.
At that time the four kinds of believers
seeing the Buddha Sun Moon Bright
manifest his great transcendental powers,
all rejoiced in their hearts,
and each one asked his neighbor
what had caused these events.
- Bấy giờ bốn bộ chúng
Thấy Phật Nhật-Nguyệt-Đăng
Hiện sức thần thông lớn
Tâm kia đều vui mừng
Mỗi người tự hỏi nhau
Việc này nhân-duyên gì?
The one honored by heavenly and human beings
just then arose from his samadhi
and praised Bodhisattva Wonderfully Bright, saying,
“You are the eyes of the world,
one whom all can take faith in and believe,
able to honor and uphold the storehouse of the Dharma.
The law that I preach-
you alone know how to testify to it.”
- Đấng của trời người thờ
Vừa từ chánh-định dậy
Khen Diệu-Quang Bồ-Tát
Ông là mắt của đời
Mọi người đều tin về
Hay vâng giữ tạng pháp
Như pháp của ta nói
Chỉ ông chứng biết được
The World-Honored One, having bestowed this praise,
causing Wonderfully Bright to rejoice,
preached the Lotus Sutra
for fully sixty small kalpas.
He never rose from this seat,
and the supreme and wonderful Law that he preached
was accepted and upheld in its entirety
by the Dharma teacher Wonderfully Bright.
Đức Phật đã ngợi khen
Cho Diệu-Quang vui mừng
Liền nói kinh Pháp-Hoa
Trải sáu mươi tiểu kiếp
Chẳng rời chỗ ngồi ấy
Ngài Diệu-Quang Pháp-sư
Trọn đều hay thọï trì
Pháp thượng diệu của Phật.
After the Buddha had preached the Lotus,
causing all the assembly to rejoice,
on that very same day
he announced to the assembly of heavenly and human beings,
“I have already expounded for you
the meaning of the true entity of all phenomena.
Now when midnight comes
I will enter nirvana.
- Phật nói kinh Pháp-Hoa
Cho chúng vui mừng rồi
Liền chính trong ngày đó
Bảo hàng chúng trời, người
Các pháp “nghĩa thật tướng”
Đã vì các ông nói
Nay ta giữa đêm này
Sẽ vào cõi Niết-bàn
You must strive with all your hearts
and remove yourselves from indulgence and laxity,
it is very difficult to encounter a Buddha-
you meet one once in a million kalpas.”
Phải một lòng tinh tấn
Rời các sự buông lung
Các Phật rất khó gặp
Ức kiếp được một lần
When the children of the World-Honored One
heard that the Buddha was to enter nirvana,
each one was filled with sorrow and distress,
wondering why the Buddha should so quickly seek extinction.
The sage lord, king of the Law,
comforted and reassured the countless multitude,
saying, “When I enter extinction
you must not be concerned or fearful!
This bodhisattva Virtue Storehouse
has already fully understood in his mind
the true entity that is without outflows.
He will be next to become a Buddha,
bearing the name Pure Body,
and he too will save immeasurable multitudes.”
- Các con của Phật thảy
Nghe Phật sắp nhập diệt
Thảy đều lòng buồn khổ
Sao Phật gấp Niết-bàn?
Đấng Thánh-chúa-Pháp-vương
An ủi vô lượng chúng:
Nếu lúc ta diệt độ
Các ông chớ lo sợ
Đức-Tạng Bồ-Tát đây
Tâm đã được thông thấu
Nơi vô lậu thiệt tướng
Kế đây sẽ thành Phật
Tên hiệu là Tịnh-Thân
Cũng độ vô lượng chúng.
That night the Buddha entered extinction,
as a fire dies out when the firewood is exhausted.
They divided and apportioned his relics
and built immeasurable numbers of towers,
and the monks and nuns
whose number was like Ganges sands
redoubled their exertions,
thereby seeking the unsurpassed way.
- Đêm đó Phật diệt độ
Như củi hết, lửa tắt
Chia phân các xá-lợi
Mà xây vô lượng tháp
Tỳ- kheo, Tỳ-kheo-ni
Số đông như hằng sa
Lại càng thêm tinh tấn
Để cầu đạo vô thượng
This Dharma teacher Wonderfully Bright
honored and upheld the Buddha’s storehouse of the Dharma
throughout eighty small kalpas,
broadly propagating the Lotus Sutra.
These eight princely sons
whom Wonderfully Bright converted
held firmly to the unsurpassed way
and were thus able to encounter innumerable Buddhas.
And after they had made offerings to these Buddhas
they followed them in practicing the great way
and one after the other succeeded in becoming a Buddha,
each in turn bestowing a prophecy on his successor.
The last to become a heavenly being among heavenly beings
was named the Buddha Burning Torch.
As leader and teacher of seers
he saved immeasurable multitudes.
- Diệu-Quang pháp-sư ấy
Vâng giữ Phật pháp tạng
Trong tám mươi tiểu kiếp.
Rộng nói kinh Pháp-Hoa.
Tám vị vương-tử đó
Được Diệu-Quang dạy bảo
Vững bền đạo vô-thượng
Sẽ thấy vô số Phật
Cúng dường các Phật xong
Thuận theo tu đại đạo
Nối nhau đặng thành Phật
Chuyển thứ thọ ký nhau,
Đấng Phật rốt sau cả
Hiệu là: Phật Nhiên-Đăng
Đạo-Sư (29) của thiên tiên
Độ thoát vô lượng chúng.
This Dharma teacher Wonderfully Bright
at that time had a disciple
whose mind was forever occupied with laziness and sloth,
who was greedy for fame and profit.
He sought fame and profit insatiably,
often amusing himself among clansmen and those of other surnames.
He threw away what he had studied and memorized,
neglected and forgot it, failed to understand it.
Because of this
he was named Seeker of Fame.
But he had also carried out many good actions
and thus was able to meet with innumerable Buddhas.
He made offerings to the Buddhas
and followed them in practicing the great way,
carrying out all the six paramitas,
and now he has met the lion of the Shakyas.
Hereafter he will become a Buddha
whose name will be Maitreya,
who will save living beings extensively
in numbers beyond calculation.
- Diệu-Quang pháp-sư ấy
Vâng giữ Phật pháp tạng
Trong tám mươi tiểu kiếp.
Rộng nói kinh Pháp-Hoa.
Tám vị vương-tử đó
Được Diệu-Quang dạy bảo
Vững bền đạo vô-thượng
Sẽ thấy vô số Phật
Cúng dường các Phật xong
Thuận theo tu đại đạo
Nối nhau đặng thành Phật
Chuyển thứ thọ ký nhau,
Đấng Phật rốt sau cả
Hiệu là: Phật Nhiên-Đăng
Đạo-Sư (29) của thiên tiên
Độ thoát vô lượng chúng.
After that Buddha passed into extinction,
that lazy and slothful one-he was you,
and the Dharma teacher Wonderfully Bright-
that was the person who is now I myself.
I saw how the Buddha Torch Bright (Sun Moon Bright)
earlier manifested an auspicious portent like this.
And so I know that now this present Buddha
is about to preach the Lotus Sutra.
The signs now are like those of the earlier auspicious portent,
this is an expedient means used by the Buddhas.
Now when the Buddha emits this beam of brightness
he is helping to reveal the meaning of the true entity of
phenomena.
Human beings now will come to know it.
Let us press our palms together and wait with a single mind.
The Buddha will rain down the rain of the Law
to fully satisfy all seekers of the way.
You who seek the three vehicles,
if you have doubts and regrets,
the Buddha will resolve them for you,
bringing them to an end so that nothing remains.
- Sau Phật kia diệt độ
Lười biếng đó là ngài
Còn Diệu-Quang Pháp-sư
Nay thời chính là ta.
Ta thấy Phật Đăng-Minh
Điềm sáng trước như thế
Cho nên biết rằng nay
Phật muốn nói “Pháp-Hoa”
Tướng nay như điềm xưa.
Là phương tiện của Phật
Nay Phật phóng ánh sáng
Giúp bày nghĩa thiệt tướng
Các người nay nên biết
Chắp tay một lòng chờ
Phật sẽ rưới nước pháp
Đầy đủ người cầu đạo
Các người cầu ba thừa (30)
Nếu có chỗ nghi hối
Phật sẽ dứt trừ cho
Khiến hết không còn thừa.
Note:
THÍCH NGHĨA:
(1) KINH: Pháp thường, mười phương ba đời các đức Phật đều nói như vậy. Nói đủ là “Khế Kinh” nghĩa là “pháp thường khế hiệp chân lý cùng khế hiệp căn cơ chúng sanh”. DIỆU-PHÁP LIÊN-HOA: Pháp mầu khó nghĩ lường, thắng hơn tất cả pháp. Kinh pháp nầy là bật nhất trong kinh pháp khác của Phật nói, dụ như hoa sen, vì hoa sen sánh với hoa khác có 5 điều đặc biệt:
Có hoa là có gương: nhân quả đồng thời.
1. Mọc trong bùn lầy mà vẫn trong sạch thơm tho.
2. Cọng hoa từ gốc tách riêng nhưng không chung cành với lá.
3. Ong và bướm không bu đậu.
4. Không bị người dùng làm trang điểm (xưa đàn bà Ấn-Độ quen dùng hoa kết thành tràng để đeo đội v.v…)
(2) Đức Phật Thích-Ca Mâu-Ni.
(3) Các điều vọng lầm hay làm lọt mất công đức lành.
(4) Tự mình đã được thoát khỏi khổ sinh tử luân hồi.
(5) BA CÕI: Cõi dục, cõi sắc, cõi vô-sắc.
(6) Từ quả A-na-hàm trở xuống chưa được giải thoát còn phải học tập nên gọi “HỮU-HỌC”.Quả A-la-hán đã được giải thoát, về trong Tiểu-thừa-pháp, thì không còn phải học nữa nên gọi “VÔ-HỌC”.
(7) Quả chứng của Phật.
(8) TỒNG TRÌ: Gồm nhiếp các Pháp.
(9) Tài biện luận ưa giảng nói pháp.
(10) Chỗ rốt ráo, trọn vẹn, nên xong hoàn toàn.
(11) Tên của vị vua 33 nước trời Đao-Lợi ở trên đỉnh núi Tu-Di.
(12) Ba thứ tiếng vang dội và 3 thứ rung động của hình sắc.
(13) (16) Các loài thần hầu hạ cõi Đao-Lợi.
(14) Thần phi-thiên: có phước như trời mà đức kém hơn trời.
(15) Chim cánh vàng (kim-sí-điểu)
(17) Thần rắn.
(18) 1) Trời; 2) Người; 3) A-tu-la; 4) Thú; 5) Quỉ; 6) Địa ngục.
(19) Phật là vua pháp (Pháp-vương). Bồ-Tát cũng như con của Phật nên là: Pháp-vương-tử.
(20) Người thọ tam quy ngũ-giới tu tại-gia gần gũi hộ thờ Tam-Bảo nên gọi cận-sự, đàn ông là Nam, đàn bà là nữ, ta quen gọi là “cư-sĩ”.
(21) Vô số (một số lớn). Kiếp có: Tiểu-kiếp, trung-kiếp, đại-kiếp.Một tiểu-kiếp có 16.798.000 năm.Một trung-kiếp có 20 tiểu-kiếp.Một đại-kiếp có 4 trung-kiếp: Thành, Trụ, Hoại, Không.
(22) 1) Khổ-đế; 2) Tập-đế; 3) Diệt-đế; 4) Đạo-đế.
(23) 1) Vô-minh- 2) Hành- 3) Thức- 4) Danh sắc- 5) Lục nhập- 6) Xúc- 7) Thọ- 8) Aùi- 9) Thủ- 10) Hữu- 11) Sanh- 12) Lão-tử. Mười hai món này làm nhân duyên lẫn nhau.
(24) Cũng gọi là 6 độ: 1) Bố-thí-độ, 2) Trì-giới-độ, 3) Nhẫn-nhục-độ, 4) Tinh-tấn-độ, 5) Thiền-định-độ, 6) Trí-huệ- độ.
(25) Trí của Phật.
(26) 1) Đông-thắng-thần-châu. 2) Nam-thiệm-bộ-châu (quả địa-cầu), 3) Tây-ngưu-hóa-châu, 4) Bắc-câu-lô-châu.
(27) Thọ-ký: Trao cho lời ghi chắc về sau, bao nhiêu năm cõi nào sẽ thành Phật hiệu là v.v…
(28) Sông Hằng một con sông lớn xứ Ấn-Độ, trong sông và hai bờ có cát rất mịn, trong kinh thường dùng số cát ấy để chỉ một số đông nhiều.
(29) Ông thầy dắt dẫn.
(30) Thanh-văn thừa, Duyên-giác thừa, Phật-thừa.
(31) Phương chước hay phương pháp tiện lợi dễ dàng.
Sources:
Tài liệu tham khảo:
- https://nichiren.info/buddhism/lotussutra/text/chap01.html
- http://thuvienhoasen.org/p16a570/1-pham-tua