Bệnh Mất Trí Nhớ Của Mẹ Tôi – My Mother’s Dementia – Song ngữ

By Middle Way | January 25, 2023 |

English: Ajahn Brahmavamso Mahathera.

Việt ngữ: Nguyễn Văn Tiến.

Compiling: Lotus group.

Bệnh Mất Trí Nhớ Của Mẹ Tôi – My Mother’s Dementia – Song ngữ

My mother is 83 and has had dementia for about five years. When I saw her four years ago, the door of her apartment was open and she had just gone wandering off. The onset was so rapid that she quickly got to the point where she cannot remember anyone.

Mẹ tôi năm nay 83 tuổi, mẹ đã bị bệnh mất trí nhớ (dementia) trong vòng năm năm nay. Bốn năm trước đây, khi tôi gặp mẹ, cánh cửa của căn chung cư mẹ tôi ở đã mở toang, và mẹ tôi đã đi lang thang ra ngoài đường. Bệnh mất trí nhớ của mẹ tôi phát ra rất nhanh, nhanh đến nỗi mẹ đã không còn nhớ đến ai cả.

When I saw her again two years ago, she didn’t recognise me at all. She doesn’t recognize my brother either. While I was with her, out of the blue, she mentioned a strange word: monastery. There was this spark of recognition there but that was the only recognition.

Khi tôi gặp mẹ tôi một lần nữa cách đây hai năm, mẹ đã không còn nhận ra tôi. Mẹ tôi cũng không nhận ra anh trai của tôi. Trong lúc tôi thăm hỏi mẹ tôi, đột nhiên, mẹ nhắc đến một từ ngữ lạ: tu viện. Đó là ánh lửa duy nhất, lóe lên từ sự nhận biết của mẹ tôi, nhưng tất cả, chỉ có thế mà thôi.

I visit her at the nursing home once every two years. I don’t feel that I need to be close to my mother because I am trained as a monk to let go. If I didn’t have a brother who is looking after her, I would be a bit more concerned. So I am very grateful to my brother for looking after her. In a sense, my brother is doing my duties for me. I have great respect for him.

Tôi đến thăm mẹ tôi tại nhà dưỡng lão hai năm một lần. Tôi không cảm thấy rằng tôi cần phải gần gũi mẹ tôi, bởi vì tôi đã được huấn luyện như một nhà sư để buông xả. Nếu tôi không có người anh đang chăm sóc mẹ tôi, tôi sẽ quan tâm đến mẹ nhiều hơn. Vì thế, tôi rất biết ơn người anh của tôi đang chăm lo cho mẹ. Trong một ý nghĩa nào đó, anh tôi đã làm bổn phận trả hiếu cho mẹ, thay tôi. Tôi có rất nhiều sự tôn trọng, đối với anh.

When a person has dementia, they may not recognize you. They may not know who you are when you visit them, but you know who they are. And so, it’s worthwhile visiting them. Just because they don’t recognize you is no reason not to go and see them because you still know who they are. And that’s why it’s important to go and say hello.

Khi một người bị bệnh mất trí nhớ, họ có thể không còn nhận ra bạn. Họ có thể không biết bạn là ai khi bạn đến thăm họ, tuy nhiên, bạn biết họ là ai. Do đó, đi thăm họ là chuyện nên làm. Lý do họ không nhận ra bạn, không phải là lý do mà bạn không đi thăm họ, bởi vì, bạn vẫn còn biết họ là ai. Và, đây là lý do quan trọng để bạn đi đến chào hỏi, và thăm viếng họ.

UNDERSTANDING THE FEARS OF PEOPLE WITH DEMENTIA

HIỂU BIẾT NHỮNG NỖI LO SỢ CỦA NGƯỜI BỊ BỆNH MẤT TRÍ NHỚ

My mother’s dementia is quite benign. She was always peaceful and kind. But in a dementia care facility I visited in the north of London, there were people who showed every sign of being terrified. For the two hours I was there, they were in constant fear.

Bệnh mất trí nhớ của mẹ tôi, tương đối nhẹ. Bà luôn có sự bình an và có lòng tử tế. Tuy nhiên, trong một cơ sở chăm sóc người bệnh mất trí nhớ, mà tôi đến thăm ở phía bắc London, tôi đã gặp những người mang nhiều dấu hiệu của sự sợ hãi. Trong hai tiếng đồng hồ tôi ở đó, họ đã luôn luôn sống trong sợ hãi.

“Dementia is a set of symptoms that can include: Memory loss, confusion, mood changes, And difficulties with thinking and speaking. These symptoms are caused by progressive damage to the brain, Either from a series of strokes or a disease, The most common and well-known being Alzheimer’s disease.”

“Bệnh mất trí nhớ là một tập hợp các triệu chứng có thể bao gồm: Mất trí nhớ, lú lẫn, thay đổi tâm trạng, Và những khó khăn với suy nghĩ và nói. Những triệu chứng này là do tổn thương tiến triển đến bộ não, Hoặc từ một loạt các cơn đột quỵ hoặc bệnh tật, Là bệnh phổ biến nhất và nổi tiếng được gọi là Alzheimer.”

There have been times when I was travelling and I wake up in a hotel room or temple without knowing where I am. It takes a while to get my bearings. But it’s disturbing for the first couple of seconds.

Đã có lần tôi đang đi du lịch, và khi tôi thức dậy trong một căn phòng của khách sạn, hoặc trong một ngôi chùa, lúc đó tôi không biết tôi đang ở đâu. Tôi phải mất một lúc khá lâu, tôi mới biết chính xác nơi tôi đang ở. Điều nầy làm tôi rối trí, trong vài giây đồng hồ.

For people with dementia, it is every second of their lives: being in an unfamiliar place filled with unfamiliar people.

Đối với những người bị bệnh mất trí nhớ, mỗi giây trong cuộc sống của họ, họ cảm thấy như đang sống ở một nơi xa lạ, chung quanh toàn là những người mà họ không quen biết.

A MOMENT OF CLARITY IN THE MIST THAT IS DEMENTIA

MỘT GIÂY TỈNH TÁO TRONG MÀN SƯƠNG MÙ CỦA BỆNH MẤT TRÍ NHỚ

What happens to a person with dementia in the last moments of life? For people who are not under medication, in the last moments, the last few minutes of their lives, there is often a sense of clarity and calm. Sometimes people emerge from a coma.

Điều gì sẽ xảy ra với một người bị bệnh mất trí nhớ, vào những giây phút cuối cùng của đời họ? Đối với những người mà thân thể không bị ảnh hưởng bởi thuốc men, thì trong vài phút sau cùng, những giây phút cuối cùng của đời họ, họ thường có cảm giác rõ ràng, và bình tĩnh. Đôi khi có người hồi tình lại, từ trạng thái hôn mê.

Bố à…

“Nhớ đến bố là một chuyện dể dàng, Con làm như vậy mỗi ngày…Thiếu vắng bố là một chuyện nhức đầu, Loại bịnh mà con không bao giờ được chửa khỏi…”

One of my disciples was with her sister in a hospice at the bedside of their dying father. They were holding their father’s hand and, without any warning, he opened his eyes. He looked around and his two daughters said: “I love you, Dad” and then he closed his eyes and died.

Một trong những người đệ tử của tôi, và người em gái của cô, ở trong căn phòng hospice (chọn-cái-chết-bình-an), cùng với ông bố đang sắp chết của họ. Họ đang nắm tay ông bố, rồi thật bất ngờ, ông bố mở mắt ra. Ông bố nhìn chung quanh, rồi hai cô con gái nói: “Bố ơi, con thương bố”, và ông bố nhắm mắt lại, rồi qua đời.

It is one of those occasions when the last few moments of life are very clear and lucid and this is what often happens to someone with dementia.

Đây là một trong những trường hợp, mà những khoảnh khắc cuối cùng của con người thì rất rõ ràng, và sáng suốt, và đây cũng là những gì thường xảy ra với những người bị mất trí nhớ.

Dementia is a brain disorder and Buddhists believe that the mind disengages from the brain in the last few moments of life so the lack of clarity, the mist that is dementia, clears. And in the last few moments before death and after death, you are clear again and you have the ability to remember to think, to know like you were before you had dementia. The blockage on your consciousness [1] known as dementia is lifted.

Bệnh mất trí nhớ là một sự rối loạn trong bộ óc, và những người Phật Tử tin rằng tâm thức đi ra khỏi bộ óc, trong vài giây phút cuối cùng của cuộc đời, cho nên, sự thiếu-rõ-ràng tức là màn sương mù của bệnh mất-trí-nhớ, lúc đó bị tan biến đi. Và, trong vài giây phút trước khi chết, và sau khi chết, người bị bệnh mất-trí-nhớ có tâm trí rõ ràng, giống như xưa, và họ có khả năng ghi nhớ, để suy nghĩ, để hiểu biết, rõ ràng giống như trước khi họ bị bệnh mất-trí-nhớ. Bức-tường-rào-cản thần thức của họ [1], được biết như là bệnh mất-trí-nhớ, lúc nầy đã bị phá hủy đi.

As for my mother, I am not bothered by her dementia because I accept it as part of nature. She doesn’t have any suffering; she is not constantly terrified. She doesn’t know where she is but she is happy and that happiness makes me feel quite content.

Đối với mẹ tôi, tôi không bị phiền lòng bởi bệnh mất trí nhớ của mẹ, tôi đã chấp nhận đây là một phần của tiến trình tự nhiên. Mẹ tôi đã không chịu đựng sự đau khổ; mẹ tôi đã không có sự sợ hãi liên tục. Dù, mẹ tôi không biết mẹ đang ở đâu, nhưng mẹ vui vẻ, và niềm hạnh phúc của mẹ đã làm cho tôi hài lòng.

And I am happy because I know that this is a temporary condition and at the moment of her death, clarity will return to her. [2]

Và, tôi cảm thấy hạnh phúc, bởi vì tôi biết rằng bệnh mất-trí-nhớ của mẹ tôi chỉ là trạng thái tạm thời. Rồi, khi nào mẹ tôi sắp ra đi, vào những giây phút cuối đời nầy, sự hiểu biết rõ ràng, và sáng suốt sẽ trở về với mẹ tôi.[2]

FOR THE BUDDHIST READER: KAMMA AND DEMENTIA

PHẦN SAU ĐÂY DÀNH CHO NHỮNG NGƯỜI ĐỌC LÀ PHẬT TỬ: NGHIỆP VÀ BỆNH MẤT TRÍ NHỚ

Kamma (Pali; Sankrit: karma) is certainly why people get dementia.[3] But you have two kinds of people with dementia: my mother who is very well, hardly any suffering at all, and those who have the same disease [4] and are being tortured by it.

Nghiệp chắc chắn là lý do tại sao người ta bị bệnh mất trí nhớ.[3] Có hai loại người bị bệnh mất trí nhớ: mẹ tôi là loại người bị bệnh nầy, nhưng tình trạng của mẹ thì rất tốt, mẹ tôi hầu như không có sự đau khổ nào cả, và có loại người cũng bị bệnh nầy [4], nhưng họ phải chịu đựng sự đau khổ.

Just like any other thing that happens in life, it’s not whether you are rich or poor, healthy or sick or gifted with some talent, it’s how you use those talents and even how you use your sickness.

Cũng giống như bất cứ điều gì xảy ra trong cuộc sống, điều quan trọng không phải là bạn giàu, hoặc nghèo, bạn khỏe mạnh, hoặc ốm đau, hoặc bạn là người có nhiều năng khiếu, mà điều quan trọng là cách bạn xử dụng tài năng của bạn, và thậm chí, cách bạn xử dụng bệnh tật của bạn.

My mother has some form of innate wisdom, which stems from a servile attitude that she has all her life, so she finds it easier to accept whatever happens, compared to people you might call control freak types. They feel powerless when they cannot control and with dementia, you obviously cannot control very much at all. This gives them a huge amount of fear.

Mẹ tôi bẩm sinh, có một số phẩm chất của trí tuệ, bắt nguồn từ lòng mong muốn phục vụ người khác, trong suốt cuộc đời của mẹ. Vì thế, mẹ dễ dàng chấp nhận bất cứ điều gì xảy ra cho mẹ, so với loại người có hành vi ngông cuồng, thích điều khiển người khác. Loại người nầy cảm thấy bất lực, khi họ không thể kiểm soát, và với bệnh mất-trí-nhớ, rõ ràng là họ không thể kiểm soát được gì cả. Điều nầy làm cho họ cảm thấy rất sợ hãi.

“Just like any other thing that happens in life, It’s not whether you are rich or poor, Healthy or sick or gifted with some talent, It’s how you use those talents, And even how you use your sickness.”

“Cũng giống như bất cứ điều gì xảy ra trong cuộc sống, Điều quan trọng không phải là bạn giàu, hoặc nghèo, Bạn khỏe mạnh, hoặc ốm đau, hoặc bạn là người có nhiều năng khiếu, Mà điều quan trọng là cách bạn xử dụng tài năng của bạn, Và thậm chí, cách bạn xử dụng bệnh tật của bạn.”

Do remember that who they are is a result of kamma. My mother had a good attitude to life and, because of that good kamma, is very happy even though she has dementia. Other people may not deal with the same disease in a good way. This is also a result of kamma.

Hãy nhớ rằng, họ đã có bệnh tật như thế, bởi vì kết quả của nghiệp. Mẹ tôi đã có một thái độ tốt với cuộc sống, và bởi vì nghiệp tốt nầy, cho nên mẹ rất hạnh phúc, mặc dù mẹ có bệnh mất trí nhớ. Những người khác có thể không ứng phó với bệnh nầy, một cách tốt đẹp như thế. Điều nầy cũng là kết quả của nghiệp.

This is not kamma generated by going to a temple and giving donations; this is a kamma that comes by developing a good attitude to life.

Chuyện nầy không phải là loại nghiệp được tạo ra, bằng cách đi đến chùa để biếu tặng quà; đây là loại nghiệp được tạo ra bằng cách phát triển một thái độ tốt đẹp trong cuộc sống.

The old kamma gives you your ingredients, but the most important thing about kamma is what you’re doing with those ingredients.

Các nghiệp cũ cho bạn những nguyên liệu (để bạn nấu ăn), nhưng điều quan trọng hơn về nghiệp, là bạn sẽ làm gì với những nguyên liệu nầy.

Sometimes you get much better food from a hawker in Singapore than an expensive five-star restaurant because even though the hawker may not have good ingredients, he puts in so much effort into his cooking.

Đôi khi bạn mua được thức ăn ngon từ một người bán hàng rong ở Tân Gia Ba, ngon hơn hẳn thức ăn của một nhà hàng năm sao đắt tiền, bởi vì, người bán hàng rong có thể không có nguyên liệu tốt, nhưng ông lại bỏ ra rất nhiều nỗ lực, trong sự nấu nướng của ông.

So, the ingredients you have is the old kamma and what you do with it is the kamma of now. That is the most important thing in life.

Vì vậy, những nguyên liệu mà bạn đã có, là nghiệp cũ, và những gì bạn sẽ làm với những nguyên liệu nầy, chính là nghiệp hiện tại. Trong cuộc sống, đây là điều quan trọng nhất.

Dementia is like a sleep that lasts for many years. It’s like a waking coma. The work in their lives are not undone by dementia. It’s like a break. It’s like a time lapse. Hence, people with dementia do not make kamma during that period of their lives.

Bệnh mất trí nhớ thì giống như là một giấc ngủ, kéo dài trong nhiều năm. Bệnh nầy giống như một người đang sống, trong tình trạng hôn mê. Các công việc họ đã hoàn thành, không bị ảnh hưởng gì bởi bệnh mất trí nhớ. Họ sống như là họ đang nghỉ giải lao. Trong khi đó, thời gian thì tiếp tục trôi đi. Do đó, những người bị bệnh mất trí nhớ, không tạo nghiệp mới, trong giai đoạn nầy.

FOOTNOTES – CHÚ THÍCH

The Buddhist concept of consciousness is different from the common definition of awareness.

Khái niệm của Phật giáo về thần thức, thì khác biệt với định nghĩa chung về sự nhận biết.

Ajahn Brahm perceives dementia as temporary because he believes in rebirth; clarity returns to his mother when she dies and reborn.

Cái nhìn của Ajahn Brahm về bệnh mất-trí-nhớ là tạm thời, bởi vì ông tin tưởng vào sự tái sinh; mẹ ông sẽ có sự hiểu biết rõ ràng, và sáng suốt, vào lúc mẹ ông mất, rồi bà sẽ tái sinh.

At least one other monk has taken a different stance. Shravasti Dhammika, spiritual advisor of Buddha Dhamma Mandala Society, Singapore, believes that events out of reasonable control, like natural disasters and illnesses, are not caused by kamma.

Ít nhất, có một nhà sư khác đã đưa ra một lập trường khác với ông. Shravasti Dhammika, nhà cố vấn tinh thần của Hội Phật Pháp Mandala, Tân Gia Ba, tin rằng những sự kiện xảy ra ngoài tầm kiểm soát hợp lý, giống như thiên tai, bệnh tật, thì không do nghiệp gây ra.

Dementia is not a disease per se. The Alzheimer’s Society describes dementia as “a set of symptoms which include loss of memory, mood changes, and problems with communication and reasoning.” There are various types of dementia. The two commonest types, according to the Alzheimer’s Association, are Alzheimer’s disease and vascular dementia. Read more dementia FAQs here.

Bệnh mất-trí-nhớ, chính nó, không phải là một căn bệnh. Hiệp Hội Bệnh Alzheimer (bệnh lẫn) mô tả bệnh mất-trí-nhớ như là “một tập hợp các triệu chứng bao gồm sự mất trí nhớ, sự thay đổi tâm tính, và sự trở ngại về giao tiếp và lý luận.” Bệnh mất-trí-nhớ có nhiều loại khác nhau. Hai loại phổ biến nhất, theo Hiệp Hội Bệnh Alzheimer (bệnh lẫn), là bệnh lẫn và bệnh mất-trí-nhớ có liên hệ về mạch máu.

Ajahn Brahmavamso Mahathera is the abbot of Bodhinyana Monastery, Serpentine, Western Australia, and spiritual patron of Buddhist Fellowship, Singapore. Before he was ordained, he read theoretical physics in Cambridge University.

Ajahn Brahmavamso Mahathera là trụ trì của Tu viện Bodhinyana, Serpentine, Tây Úc, và là người bảo trợ tinh thần cho Hiệp Hội Phật Giáo, Tân Gia Ba. Trước khi ông xuất gia, ông đã nghiên cứu vật lý lý thuyết tại trường Đại Học Cambridge.

As told to Jeremy Boo.

Update: Ajahn Brahm’s mother, Mrs Hazel Betts, passed away on 16 February 2012.

Có người đã kể câu chuyện nầy, cho Jeremy Boo.

Tin Cập Nhật: Bà Hazel Betts, mẹ của Ajahn Brahm, đã qua đời ngày 16 tháng Hai năm 2012.

“By the time that they reach age 85, almost half of all Americans suffer from Alzheimer’s disease. The statistics are frightening – but the research is hopeful. By eating the right foods, you can reduce your risk of Alzheimer’s disease and even reverse memory problems by starting now, says Dr. Mehmet Oz, pointing to recent studies. To reveal what to eat – and what to avoid, Dr. Oz invited Dr. Neal Barnard to his March 8, 2013 TV show.”

“Vào thời điểm chúng ta đạt đến 85 tuổi, gần như một nửa số người Mỹ bị bệnh Alzheimer. Các số liệu thống kê thì đáng sợ – nhưng nghiên cứu thì có hy vọng. Bằng cách ăn các loại thực phẩm, bạn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer và thậm chí đảo ngược vấn đề bộ nhớ bằng cách bắt đầu ngay bây giờ, Bác sĩ Mehmet Oz, chỉ ra những nghiên cứu gần đây. Để tiết lộ những gì để ăn – và những gì để tránh, Bác sĩ Oz đã mời Bác sĩ Neal Barnard đến trong tháng 8, 2013 show truyền hình để trình bày.”

Sources:

Tài liệu tham khảo:

Posted in Short Stories - Truyện Ngắn